Vonnis niet ondertekend – arbiter aansprakelijk?

Het uitgangspunt is dat de rechtbank bevoegd is om een geschil in eerste aanleg te beslechten. Partijen kunnen echter ook – zowel voordat als nadat sprake is van een geschil – afspreken dat het geschil niet aan de burgerlijke rechter zal worden voorgelegd, maar aan een scheidsgerecht dat bestaat uit één of meerdere arbiters. De rol daarvan komt in grote mate overeen met die van een rechtbank, maar er zijn ook belangrijke verschillen. Zo is een arbitrale procedure in de regel duurder voor partijen. Daar staat wel tegenover dat er in potentie ook veel voordelen zijn te behalen. Een aantal voorbeelden daarvan zijn dat eenvoudig geheimhouding kan worden afgesproken, dat tenuitvoerlegging van het arbitraal vonnis in sommige gevallen eenvoudig(er) is, maar zeker ook dat partijen kunnen kiezen voor gespecialiseerde arbiters die verstand van zaken hebben met betrekking tot de inhoud van het geschil.

Maar waar gehakt wordt, vallen spaanders; soms gaat er in een arbitrale procedure iets mis. En in sommige van die gevallen stelt de benadeelde partij de arbiter die de fout heeft begaan aansprakelijk voor alle schade die zij daardoor lijdt. Dat kan nogal omvangrijk zijn als naderhand blijkt dat de gehele arbitrale procedure voor niets is gevoerd.

De Hoge Raad oordeelde in 2009 dat arbiters voor de nadelige gevolgen van een vernietigde beslissing slechts persoonlijk aansprakelijk kunnen worden gesteld indien zij met betrekking tot die beslissing opzettelijk of bewust roekeloos hebben gehandeld, of een behoorlijke taakvervulling kennelijk grof hebben miskend. Een hoge maatstaf, dus, waaraan niet snel zal zijn voldaan.

In dit geval had de voorzitter van het scheidsgerecht nagelaten erop toe te zien dat het arbitraal vonnis werd ondertekend door alle drie de arbiters (een vereiste dat letterlijk in de wet staat, zie art. 1057 lid 2 Rv), waarna het vonnis door de civiele rechter werd vernietigd. Alle moeite voor niets, dus. Daarop stelde de benadeelde partij de arbiter in persoon aansprakelijk. Zowel de rechtbank als het gerechtshof achtte de arbiter niet aansprakelijk; kort gezegd omdat zij overwogen dat aan de hiervoor genoemde maatstaf voor aansprakelijkheid niet is voldaan indien ‘door welke omstandigheden dan ook’ de handtekeningen van twee arbiters onder het vonnis ontbreken. Het gebrek was volgens de rechtbank en het gerechtshof dus onvoldoende zwaarwegend om aansprakelijkheid van de arbiter te rechtvaardigen.

De Hoge Raad kan zich daar echter niet in vinden. De verantwoordelijkheid van de voorzitter van een scheidsgerecht om erop toe te zien dat het voorschrift van art. 1057 lid 2 Rv wordt nageleefd moet, mede gelet op de ernstige gevolgen van niet-inachtneming van dat voorschrift, worden aangemerkt als een wezenlijk onderdeel van diens taak, aldus de Hoge Raad. Een arbiter wordt geacht dit voorschrift te kennen. Met die overweging in het achterhoofd kon het gerechtshof niet volstaan met de motivering dat aan de maatstaf voor aansprakelijkheid niet is voldaan indien door welke omstandigheden dan ook de handtekeningen van twee arbiters onder het vonnis ontbraken. De Hoge Raad vernietigt het arrest van het gerechtshof en verwijst de zaak door. De arbiter zal dus nog even op hete kolen moeten zitten.

Alexander op het Hoog is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied conflictoplossing / Procesrecht.

Vragen?