icon

Rutte-III: aanbesteden moet toegankelijker voor mkb

Vorige week presenteerden VVD, CDA, D66 en ChristenUnie onder het motto ‘vertrouwen in de toekomst’ hun regeerakkoord. Daarin hebben de partijen onder andere bepaald dat aanbesteden door de overheid toegankelijker moet worden voor het mkb (zie p. 35).

Opmerkelijk is dat dit standpunt nu al jaren door de overheid wordt ingenomen, maar resultaat uit blijft. Een eerste voorwaarde voor het door regelgeving verhogen van de toegankelijkheid van aanbestedingen is immers dat de aanbestedingsregels überhaupt in acht worden genomen. Uit de laatste nalevingsmeting (in opdracht van de overheid) uitgevoerd door onderzoeksbureau ‘Significant’, blijkt echter dat dit zeer te wensen over laat. Zo worden de aanbestedingsregels bij middelgrote en kleine gemeenten maar voor respectievelijk 28% en 14% nageleefd.

Mede om deze reden wordt er door het mkb en de Algemene Rekenkamer gepleit voor bestuurlijk toezicht op aanbestedingen. Want waar in andere sectoren al vele jaren sprake is van toezichthoudende overheidsorganen (denk aan de ACM op het gebied van mededingingsrecht), is er in het aanbestedingsrecht geen overheidsorgaan dat andere (aanbestedende) overheidsorganen controleert (de accountants die in opdracht van deze overheidsorganen werken even daargelaten). De controle op deze aanbestedende diensten berust daarom nog steeds bij de inschrijvende ondernemers zélf. Maar die zijn voor hun volgende opdrachten weer afhankelijk van diezelfde gemeente/aanbestedende dienst…

Houd bij het bovenstaande bovendien in het achterhoofd dat deze cijfers betrekking hebben op de aanbestedingsplichtige opdrachten die überhaupt worden aanbesteed. Een interessante vraag is hoeveel overheidsopdrachten er nog steeds onderhands worden gegund terwijl ze aanbesteed hadden moeten worden. Dat dit onderhands gunnen nog steeds gebeurt blijkt wel uit de nieuwsberichten die hier regelmatig over verschijnen. Maar om hoeveel opdrachten het precies gaat weet op dit moment niemand, de overheid ook niet. Zo wordt er in het meest recente rapport (pagina 78) van het Ministerie van Economische zaken geschreven:

“Informatie over het aantal aanbestedingen onder de Europese drempelbedragen is wat lastiger te bepalen. Er bestaat geen publicatieplicht of aankondigingsplicht op een centraal platform, vandaar dat de informatie op TenderNed voor meervoudig onderhandse procedures en nationale procedures een onvolledig beeld geeft.
Voor het schatten van het aantal aanbestedingen onder de Europese drempelbedragen zijn wij gestart met de informatie uit de nulmeting. In de nulmeting is destijds uitgegaan van een studie van PricewaterhouseCoopers & Significant
(let wel: uitgevoerd in 2007) waar een uitgebreid onderzoek is gedaan naar alle inkopen onder de Europese aanbestedingsdrempels. Sindsdien is er geen actualisatie meer verschenen van deze studie.”

De genoemde Europese drempelwaarden variëren van ongeveer € 200.000,- tot ruim € 5.000.000,-. Opdrachten onder deze drempelwaarden hoeft een gemeente dus niet aan te kondigen op het online aanbestedingsplatform TenderNed. Dit betekent echter niet dat opdrachten onder deze drempelwaarden vrijelijk mogen worden gegund. Ook deze opdrachten (en laten dat nou net de voor het mkb relevante opdrachten zijn), dienen namelijk op een eerlijke en transparante manier (met inachtneming van de aanbestedingsregels) aan de juiste ondernemer worden gegund.

Nog steeds wordt een (groot?) deel van deze opdrachten echter onderhands gegund. Maar hoeveel miljoenen aan belastinggeld er precies worden uitgegeven zonder de daarvoor geldende regels te volgen weet niemand. Aangezien hier ook niemand op controleert, is het boeken van verbetering op dit punt erg lastig. Dit wordt bevestigd in het in 2015 verschenen rapport ‘Lastenontwikkeling van de Aanbestedingswet 2012’, waarin de gevolgen van de aanbestedingswet zijn geëvalueerd:

“Conclusie. In 2014 is circa twee derde van de overheidsopdrachten gegund aan het MKB. De gunning van overheidsopdrachten aan het MKB is nagenoeg gelijk gebleven in vergelijking met 2012 vóór de inwerkingtreding van de Aanbestedingswet (…)“

Kortom: een goed voornemen van het nieuwe kabinet, maar het is zeer de vraag in hoeverre deze toezegging met de huidige kennis van de regering kan worden waargemaakt. Zoals het oud-Nederlands spreekwoord luidt: De weg naar de hel is geplaveid met goede voornemens.


Björn Mulder is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied aanbestedingsrecht.

Heeft u vragen?

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.
Rutte-III: aanbesteden moet toegankelijker voor mkb

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief