icon

Aansprakelijkheid van een opdrachtgever kent één opvallende uitzondering: wanneer onze overheid de opdracht geeft!

Op grond van art. 6:171 BW kan een opdrachtgever ook aansprakelijk zijn voor de schade die een niet-ondergeschikte in opdracht van een die opdrachtgever, in het kader van de uitoefening van diens bedrijf, heeft veroorzaakt aan een derde. Grote uitzondering hierop is de overheid: haar handelen als opdrachtgever valt niet onder het toepassingsbereik van art. 6:171 BW. Dit is bijzonder interessant, aangezien de overheid juist een van de grootste opdrachtgevers is van bouwprojecten en dan met name in de openbare ruimte. Ontsnapt de overheid dan aan haar verantwoordelijkheid als opdrachtgever?

Krachtens artikel 6:171 BW is de opdrachtgever (risico) aansprakelijk voor fouten van niet-ondergeschikten aan wie hij bedrijfsgerelateerde werkzaamheden heeft uitbesteed of overgelaten. De overheid is door de wetgever buiten het bereik gebracht van deze aansprakelijkheid waar het opdrachten betreft ter uitvoering van een overheidstaak in het algemeen. De overheid oefent immers niet een bedrijf uit zoals bedoeld in dat artikel. In de parlementaire geschiedenis is hiervoor als reden gegeven dat dat tot onoverzienbare consequenties zou leiden.

Nu is de overheid één van de grootste opdrachtgevers van bouwprojecten (in de openbare ruimte) en is schade soms het vervelende gevolg van een van die projecten. Bijvoorbeeld als gevolg van verzakking door grondwateronttrekking of door werkzaamheden aan het riool. Ondernemers en particulieren kunnen schade lijden ten gevolge van die werkzaamheden. In de regel is het echter niet de overheidsinstantie die de feitelijke werkzaamheden verricht, maar een ingehuurde aannemer die in het kader van een opdracht (indirect) schade veroorzaakt. In gevallen waar niet de overheid opdrachtgever is, kunt u zowel de uitvoerder als de opdrachtgever aansprakelijk stellen op grond van art. 6:171 BW; zeker waar de schade niet zozeer is ontstaan door de uitvoering, maar door de opdrachtverstrekking zelf. art. 6:171 BW heeft het echter enkel over bedrijfsmatige opdrachtgevers en hier vallen opdrachten vanuit de overheid dus niet onder; de overheid is zoals gezegd immers geen bedrijf. Ontspringt de overheid daarmee de dans en haar aansprakelijkheid als opdrachtgever? Niet helemaal. Hoewel deze specifieke risicoaansprakelijkheid niet van toepassing is, kan de overheid nog wel aansprakelijk worden gesteld op grond van een onrechtmatige daad (art. 6:162 BW). Relevant is daarbij of de overheid zorgvuldig heeft gehandeld: is de opdracht op juiste wijze verstrekt; waren er minder ingrijpende alternatieven en in hoeverre heeft de overheid hier een juiste belangenafweging gemaakt.

De situatie ligt anders indien die aannemer niets ‘fout doet’, dus zijn opdracht naar behoren uitvoert, maar de werkzaamheden toch schade veroorzaken. U kunt denken aan een wasstraat die wekenlang onbereikbaar is door vervanging van nabijgelegen riolering: er is dan niet zozeer sprake van onrechtmatig handelen want riolering moet nou eenmaal periodiek vervangen worden. Als de aannemer in die situatie bovendien zijn werkzaamheden naar behoren heeft gedaan en de overheid heeft alle zorgvuldigheid in acht genomen, is er geen sprake van enig onrechtmatig handelen. Staat de ondernemer dan met lege handen? We kunnen er immers van uitgaan dat een dergelijk besluit als het vervangen van een riool, gewoon rechtmatig is. Gelukkig staat de benadeelde dan niet met lege handen, in dat geval kan de overheid namelijk nog aansprakelijk zijn en volgt nadeelcompensatie. De geleden schade van dit rechtmatige overheidsoptreden komt onder bepaalde voorwaarden in aanmerking voor vergoeding.

Tenslotte: waar de overheid de dans ontspringt bij risicoaansprakelijkheid als opdrachtgever via 6:171 BW, blijft zij via artikel 6:162 BW aansprakelijk voor onrechtmatig handelen. En bovendien kan de overheid zelfs gehouden zijn tot compensatie van schade als rechtmatig gehandeld is.


Franko Zivkovic – Laurenta is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied bouwrecht.

Heeft u vragen?

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.
Aansprakelijkheid van een opdrachtgever kent één opvallende uitzondering: wanneer onze overheid de opdracht geeft!

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief