icon

Jan Peter de Peuter

De Staat der Nederlanden begint een procedure tegen Kijkshop in verband met de door deze winkelketen uitgebrachte folder. De folder toont een karikatuur van premier Balkenende als peuter met een mooi ingepakt pakje op schoot.
De betreffende reclamecampagne met slogans als 'Zonder verkoper shopt J-Peetje goedkoper' werd dit jaar ook al rond moederdag ingezet. Destijds figureerden ook minister Zalm en Femke Halsema als peuters in de campagne.

Vermoedelijk zal in de procedure een beroep worden gedaan op het portretrecht. Iemand wiens portret is gepubliceerd kan zich daartegen verzetten als hij 'een redelijk belang heeft dat zich tegen openbaarmaking verzet'. In de rechtspraak is aangenomen dat als dergelijke redelijke belangen onder andere de privacy en een financieel belang worden erkend. Over het algemeen komt aan bekende Nederlanders echter wat minder snel een beroep toe op dat privacybelang. De rechter is doorgaans goed bekend met het adagium 'Hoge bomen vangen veel wind'.

Er is echter een belangrijke uitspraak van de Hoge Raad uit 1997 over het gebruik van portretten in reclames. Een disco-danser had een foto van zijn optreden in discotheek IT teruggevonden in een paginagrote advertentie van de IT in de Gaykrant en maakte daar bezwaar tegen. De Hoge Raad overwoog bij die gelegenheid (enigszins tautologisch) dat een geportretteerde 'in beginsel steeds een redelijk belang zal hebben om zich te verzetten tegen gebruik van zijn portret als ondersteuning van een commerciële reclame-uiting'. Kortom: vind je je portret terug in een advertentie dan zul je een procedure daarover altijd winnen…

in beginsel. Rechters zijn vaak geneigd enige ruimte open te laten in hun formuleringen. De Hoge Raad heeft de zaak niet helemaal dicht willen timmeren. Wellicht om nog ruimte te bieden aan een toekomstige zaak waarin moet worden uitgemaakt of deze regel zich ook uitstrekt tot bekende Nederlanders (die zich immers terzake van de privacy ook al wat minder snel kunnen verzetten).

Overigens is het opvallend dat 'de Staat' deze procedure gaat voeren. Dat is geen unicum; ook in de procedure die twee maanden geleden werd gevoerd tegen de Ex Porn Star Lounge in verband met een pornografische fotomontage van de premier op een affiche trad de Staat als eiser op. En met succes. De rechter kwam daar echter niet toe aan de vraag of een ander dan de geportretteerde zelf eigenlijk wel een beroep kan doen op het portretrecht. De gedaagden hadden namelijk verstek laten gaan en de vordering werd daarom zonder verweer (en inhoudelijke motivatie) toegewezen.

De Staat zou er natuurlijk ook nog voor kunnen kiezen niet het portretrecht centraal te stellen, maar het over de boeg van de belediging te gooien. In dat geval moet men zich echter wel bewust zijn van het feit dat het Europees Hof voor de Rechten van de Mens bij herhaling heeft uitgemaakt dat reclame-uitingen ook onder de vrijheid van meningsuiting vallen. Waarmee nog niet is gezegd dat alles mag natuurlijk, maar daar gaan we wellicht een andere keer nog eens nader op in…

Zie de update bij dit artikel van 2 februari 2005.

Heeft u vragen?

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.
Jan Peter de Peuter

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief