icon

Vrijheid versus vrijheid

Soms kunnen verschillende vrijheden met elkaar in botsing komen. Welk van de vrijheden moet prevaleren? Uiteindelijk zal de rechter dit moeten bepalen.
Zo ook in het Schmidberger-arrest, van het Europese Hof van Justitie. In deze casus had de transportondernemer Schmidberger een schadevergoedingsprocedure aangespannen tegen de Oostenrijkse overheid, wegens een wegblokkade door demonstranten. Een milieubeweging had de Brenner-weg geblokkeerd, waardoor een aantal vrachtwagens van Schmidberger 30 uur stilstonden. Schmidberger was van mening dat de Oostenrijkse overheid de blokkade had moeten opheffen. Immers, aldus Schmidberger, er bestaat zoiets als het vrij verkeer van goederen, een van de (economische) “grondrechten” in de Europese Unie. De vraag werd vervolgens aan het Hof voorgelegd: prevaleert het recht op demonstratie (vrijheid van meningsuiting), of het recht op vrij verkeer van goederen?
Het Hof heeft geoordeeld dat de overheid in beginsel belemmeringen door particulieren van het vrije verkeer van goederen moet tegengaan, tenzij een bijzondere rechtvaardiging bestaat om niet in te grijpen. Bijvoorbeeld als het doel van de demonstratie legitiem is (een schoner milieu), en de demonstranten een niet al te beperkende weg hebben gekozen (die 30 uur durende blokkade viel, volgens het Hof, wel mee). Gezien de specifieke omstandigheden van het geval, oordeelde het Hof dat de Oostenrijkse overheid terecht had geoordeeld dat de vrijheid van betoging voorging op het vrije verkeer van goederen.

Omdat dit arrest nogal casuistisch is, en weinig handleiding biedt voor de dagelijkse praktijk, heeft de Interdepartementale Commissie Europees Recht (ICER) een advies gepubliceerd voor overheden (en particulieren) hoe om te gaan met verkeersblokkades door demonstranten. Zelfs lokale demonstraties kunnen al een beperking inhouden van het (europese) vrij verkeer van goederen.
Zo is het opwerpen van een blokkade om alleen bepaalde goederen te weren (bijvoorbeeld wijn uit Frankrijk) niet toegestaan. Verder moeten de schaal en de frequentie van de betoging beperkt blijven, wil het vrij verkeer van goederen legitiem het onderspit delven. En voorts moet de overheid de Europese Commissie en andere lidstaten waarschuwen. Tot slot moet de overheid de belemmeringen “verzachten”, door bijvoorbeeld tijdig verkeersomleidingen te plannen, en weggebruikers in te lichten. Dit advies biedt zo een redelijk bruikbaar richtsnoer voor wat particulieren (en overheden) kunnen verwachten. Het recht om te demonstreren gaat in ieder geval niet zomaar voor.


Maja Bolè is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied vennootschapsrecht.

Heeft u vragen?

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.
Vrijheid versus vrijheid

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief