Effectenlease: Defam voor het eerst veroordeeld

Alle media aandacht over de effectenlease heeft zich in de afgelopen jaren steeds gericht op de producten van Bank Labouchere (nu Dexia), maar er zijn natuurlijk nog veel meer producten op de markt gebracht. En er zijn natuurlijk veel meer aanbieders geweest dan alleen Bank Labouchere. Onder die andere aanbieders is onder andere Defam, onderdeel van Fortis.

Tot nu toe is het stil gebleven rond Defam, maar daarin is onlangs verandering gekomen. Gisteren is op rechtspraak.nl de uitspraak gepubliceerd van de rechtbank Utrecht d.d. 22 juni 2005, waarin Defam is veroordeeld om de volledige inleg plus restschuld terug te betalen aan twee beleggers die een effectenlease hadden afgesloten bij Defam.

Opvallend is dat de rechtbank Utrecht er (wederom) goed voor is gaan zitten. Zij doet uitspraak in meervoudige kamer, wat ongebruikelijk is. Verreweg de meeste zaken bij de rechtbank worden behandeld door één rechter. Allereerst behandelt de rechtbank het argument dat de betreffende effectenlease overeenkomst nietig is omdat de tussenpersoon en Defam zouden zijn opgetreden als beleggingsadviseur, terwijl zij niet over de vereiste vergunning beschikten. Zij beschikten wel beide over een vergunning als cliëntenremisier; dat wil zeggen dat zij uitsluitend mogen optreden als “doorgeefluik” voor orders maar zich niet mogen bezighouden met beleggingsadvies. Dit argument wordt echter niet gehonoreerd. Omdat de tussenpersoon geen partij is bij de effectenlease overeenkomst, kan het ontbreken van een vergunning als beleggingsadviseur niet leiden tot nietigheid. En Defam heeft niet de beleggers aangebracht bij een andere cliëntenremisier (hetgeen verboden is voor een cliëntenremisier), zodat zij ook niet heeft gehandeld in strijd met de betreffende bepalingen.

De rechtbank is echter wel van mening dat zowel de tussenpersoon als Defam in strijd hebben gehandeld met hun zorgplicht. De tussenpersoon wordt verweten dat deze onjuiste en misleidende mededelingen heeft gedaan. Daarbij heeft een zware rol gespeeld dat een medewerker van de tussenpersoon had gegarandeerd dat de beleggers hun inleg zouden terugkrijgen, hetgeen achteraf niet waar bleek te zijn. Van het gesprek met de medewerker was een geluidsopname gemaakt, en die heeft bepaald ten nadele gewerkt van de tussenpersoon.

De rechtbank vervolgt dat de handelingen van de tussenpersoon niet aan Defam kunnen worden toegerekend. Maar dat helpt Defam weinig: volgens de rechtbank heeft Defam een zelfstandige verplichting om informatie in te winnen over de vermogenspositie, ervaring en beleggingsdoelstelling van de beleggers. En Defam heeft weliswaar gekeken naar het vermogen van de beleggers, maar zij heeft geen navraag gedaan naar hun ervaring en beleggingsdoelstelling. Integendeel: de beleggers hadden (aan de tussenpersoon) aangegeven dat zij in ieder geval hun inleg terug willden, en dat was nu juist niet gebeurd. Zowel de tussenpersoon als Defam (en Fortis) zijn tekort geschoten in hun verplichtingen en moeten de schade betalen. Omdat er geen sprake was van eigen schuld bij de beleggers, moet de volledige schade worden vergoed en dus moet de volledige inleg worden terugbetaald.

In deze uitspraak wordt maar weer eens bevestigd dat de bancaire zorgvuldigheid zwaar weegt, en dat zich in de lagere rechtspraak een lijn aftekent die ertoe leidt dat door diverse effectenlease instellingen in ieder geval niet is voldaan aan de bancaire zorgvuldigheid. Uit het commentaar in het Financiële Dagblad blijkt nog dat deze kwestie volgens Defam de eerste en enige rechtszaak is over een door haar aangeboden effectenlease. Of het daarbij blijft, moet echter worden betwijfeld.