Werkgeversaansprakelijkheid bij privé-ongevallen

In onze praktijk worden wij met enige regelmaat geconfronteerd met vragen over de aansprakelijkheid van werkgevers voor ongevallen die werknemers overkomen. Zoals bekend heeft de werkgever de verplichting om er waar mogelijk voor te zorgen dat de werknemer geen schade lijdt in de uitoefening van zijn werkzaamheden.

De wet geeft de werkgever de verplichting te zorgen voor veilige lokalen en gereedschappen, goede instructies, en ook verder maatregelen te treffen die redelijkerwijs nodig zijn ter voorkoming van schade bij de werknemer “in de uitoefening van zijn werkzaamheden”. De betreffende wettekst ziet op de ongevallen ontstaan tijdens en op het werk. Maar waren er niet gevallen waarin de werkgever aansprakelijk was voor werkgerelateerde ongevallen die zich niet op de eigen werkplek voordeden?

Uitgangspunt is dat deze ongevallen niet worden beheerst door de net omschreven zorgplicht. In die situaties is immers de zeggenschap over de werkplek en de aanwijzingsbevoegdheid van de werkgever afwezig. Slechts onder bijzondere omstandigheden is de werkgever aansprakelijk voor onegvallen in privésituaties. De vraag of de werkgever aansprakelijk is zal dus telkens moeten worden beantwoord naar de omstandigheden van het gegeven geval aan de hand van wat voor dat geval het goed werkgeverschap met zich meebrengt.

Een van de meest typerende uitspraken over de aansprakelijkheid van de werkgever voor ongevallen ontstaan in een privésituatie, is de uitspraak van de Hoge Raad van 22 januari 1999. Het betrof een werknemer die in dienst was bij de reclassering als maatschappelijk werker. Hij werd thuis het slachtoffer van een aanslag, gepleegd door een reclasseringscliënt. Hij werd ongeveer veertig keer met een ijzeren hamer op het hoofd geslagen en is daardoor arbeidsongeschikt geworden. De werknemer heeft daarop schadevergoeding gevorderd van zijn werkgever, en stelde dat de reclassering tekort was geschoten in het voldoen aan haar zorgplicht. Naar de mening van de werknemer had de werkgever meer maatregelen moeten treffen om de werknemers, ook in hun privéleven, te beschermen.

De werkgever gaf aan dat de zorgplicht uitsluitend betrekking heeft op de werkplek, de werkmethode en het werktuig waarmee de arbeid wordt verricht.

De Hoge Raad ging hier in mee en oordeelde dat het vereiste dat de schade de werknemer in de uitoefening van zijn dienstverband is overkomen weliswaar ruim dient te worden uitgelegd, maar dat er geen goede grond de werkgever ook aansprakelijk te houden voor de ongevallen die de werknemer thuis overkomen. De verplichting van de werkgever om de werkzaamheden zodanig te organiseren dat de werknemer is beschermd tegen aan zijn arbeid gebonden veiligheidsrisico's vloeit, zo oordeelde de Hoge Raad, niet slechts voort uit de sociaal-economische positie van de werkgever ten opzichte van zijn werknemer, maar houdt ook nauw verband met zijn zeggenschap over de werkplek en zijn bevoegdheid zijn werknemer aanwijzingen te geven terzake van de uitoefening van diens werkzaamheden. Over het algemeen ontbreken deze zeggenschap en bevoegdheden juist als het gaat om de privésituatie van de werknemer.

De vraag of de werkgever aansprakelijk is voor ongevallen die de werknemer in zijn privésituatie overkomen kan dus uitsluitend aan de hand van wat voor dat geval de eis zich als een goed werkgever te gedragen meebrengt worden beantwoord.

De rechtbank had in deze zaak overwogen dat als gevolg van het opgedragen werk, dat contact inhield met cliënten welke een gevaar voor de persoonlijke veiligheid van die werknemers konden opleveren, de geenszins als denkbeeldig te beschouwen kans bestond dat die cliënten ook buiten kantoor en buiten werktijd een gevaar voor de werknemers zouden kunnen opleveren. De Hoge Raad oordeelde echter dat deze gehanteerde maatstaf te ruim is opgevat en noch met de bewoordingen en, noch met de strekking van de wettelijke zorgplicht is te verenigen.

Michel Visser is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied arbeidsrecht.

Vragen?