BNN’s 'Grote Donorshow' onder vuur

Aanstaande vrijdagavond staat bij BNN de Grote Donorshow op het programma. Als onderdeel van het programma zal een terminaal zieke vrouw bepalen wie van drie jonge nierpatiënten een nier van haar gedoneerd krijgt. De kijkers kunnen haar daarbij via SMS-berichten advies geven, zo is de bedoeling. Minister Plasterk, die als OC&W minister ook over de televisie gaat, noemde de geplande show vandaag “ongepast”, maar zal deze niet verbieden.

Mag zoiets dan, juridisch gezien? Daar is een tweetal aspecten aan te onderscheiden. Enerzijds kun je je afvragen of op deze manier wel, buiten de bestaande wachtlijsten om, een patiënt die een nier nodig heeft mag worden voorgetrokken. Anderzijds is er natuurlijk de kwestie of een dergelijk, voor velen ethisch bezwaarlijk, programma wel via de publieke omroep mag worden uitgezonden. Met de laatste vraag hield vooral CDA kamerlid Atsma zich bezig. Vaste bloglezers kennen hem als degene die destijds ook in het geweer kwam tegen de geplande Spermashows van Endemol.

Wat de eerste kwestie betreft: de Wet op de Orgaandonatie maakt het in artikel 3 mogelijk dat iemand bij zijn leven een orgaan aan een bepaalde persoon ter beschikking stelt. Dit artikel, dat het onder andere mogelijk maakt dat ouders aan hun kinderen, of broers aan hun zussen doneren (dat komt, gezien de gewenste matching het meest voor), kan ook in dit geval worden toegepast. Uitsluitend voor donaties na overlijden geldt dat de organen beschikbaar moeten komen aan de persoon die, mede in aanmerking nemend “bloed- en weefselovereenkomst” (artikel 18 van bovengenoemde wet) medisch het meest urgent is, of het langst op de wachtlijst staat. Het kán dus, maar de donatie zal nog bij leven plaats moeten vinden.

Wat de tweede vraag betreft: wij kennen in Nederland vrijheid van meningsuiting. Daaronder valt ook de regel dat er géén voorafgaand toezicht is op radio- of televisieuitzendingen. Dat staat letterlijk zo in de Grondwet, in artikel 7, lid 2. Minister Plasterk heeft dus groot gelijk dat hij de uitzending niet verbiedt: hij zou in strijd handelen met de Grondwet als hij dat wél deed. En dat zou hem weer problemen opleveren met zijn ambtseed (uhm… -belofte, in zijn geval).

En kamerlid Atsma (en de velen met hem, die vinden dat dit niet kan)? Oud-minister Remkes (VVD) adviseerde hem niet te kijken, als het programma hem niet bevalt. Daar hoeft het echter niet bij te blijven. Censuur (voorafgaande toetsing) mag dan verboden zijn, iedereen kan te allen tijde achteraf voor de rechter ter verantwoording worden geroepen als hij een uiting heeft gedaan die onrechtmatig is. Een televisieprogramma kan daar ook onder vallen (al wordt het best nog even zoeken om in casu een onrechtmatigheidsgrond te vinden).

Vragen?