icon

Zwangere zelfstandige heeft geen recht op uitkering

De overheid stimuleert het oprichten van een eigen bedrijf. Dat is immers de “motor van onze economie”, zoals dat zo mooi heet. Maar is dat echt zo ? Is het oprichten van een eigen bedrijf, als zelfstandige, inderdaad zo makkelijk en aantrekkelijk ? Voor vrouwen met een kinderwens, geldt in ieder geval dat er in de praktijk forse hobbels zijn. De rechtbank Den Haag heeft bepaald dat zwangere vrouwelijke zelfstandige beroepsbeoefenaren geen recht hebben op een uitkering vanwege zwangerschapsverlof.

Wat was er aan de hand ? Tot 2004 waren vrouwelijke zelfstandigen verplicht verzekerd onder de Wet Arbeidsongeschiktheidsverzekering Zelfstandigen (WAZ). Onder die verplichte verzekering had een vrouwelijke zelfstandige recht op een uitkering als zij zwanger werd. In 2001 is deze regeling vervallen. Daarvoor in de plaats moest “de markt” zijn werk doen. Een zelfstandige beroepsbeoefenaar moest voortaan zelf kiezen of zij een particuliere verzekering willen afsluiten, of niet. Dat is voor vrouweleijke zelfstandigen een probleem. De verzekeraars hebben (vrijwel) allemaal beperkende voorwaarden opgenomen voor het geval een ondernemende vrouw zwanger wordt. Die beperkingen vormen voor vrouwen met een kinderwens in de praktijk een (aanzienlijke) economische drempel om als zelfstandige een onderneming te beginnen. Of dat wenselijk is, is een (macro) economische kwestie en zal ik hier niet bespreken. In ieder geval vonden de FNV en het Clara Wichmann Instituut de situatie voldoende ernstig om er een proefproces aan te wijden.

De rechtbank wijst de vordering af. Volgens de rechtbank geeft de Europese Zelfstandigenrechtlijn slechts een verplichting voor de Staat om te onderzoeken of en, zo ja op welke wijze, vrouwelijke zelfstandigen in aanmerking kunnen komen voor een uitklering tijdens de onderbreking van hun werkzaamheden wegens zwangerschap. De Zelfstandigenrichtlijn legt geen verplichting op voor de Staat om ook daadwerkelijk een zwangerschapsuitkering te verzorgen. En weliswaar was de Staat voorheen van mening dat een zwangerschapsuitkering een goed idee was en had de Staat dus in de WAZ zo'n uitkering opgenomen, op dat idee mag de Staat terugkomen. Dat heet beleidsvrijheid.

Ook onder het VN Vrouwenverdrag bestaat geen verplichting voor de Staat om een uitkering te verzorgen vanwege zwangerschap. Het Vrouwenverdrag heeft geen rechtstreekse werking. Daar voegt de rechtbank, ten overvloede, nog aan toe dat uit de tekst van het Vrouwenverdrag lijkt te volgen dat het uitsluitend betrekking heeft op vrouwen in loondienst. En dat is iets anders dan een vrouw die haar brood verdient als zelfstandige.

Nogmaals: over de economische en sociale wenselijkheid van deze uitkomst zegt de rechtbank niets. Maar de oplossing zal uit de politieke hoek moeten komen. De diverse verdragen geven, volgens de rechtbank, onvoldoende aanknopingspunten voor een verplichte uitkering bij zwangerschap.


Jonathan Barth is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied arbeidsrecht.

Heeft u vragen?

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.
Zwangere zelfstandige heeft geen recht op uitkering

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief