Lex Bruinhof, 14 november 2007

Virtuele diefstal?

Bestaat er zoiets als virtuele diefstal die in de reële wereld bestraft kan worden? Als het aan de Amsterdamse recherche ligt wél. Wat hen betreft is diefstal van virtuele goederen in ieder geval net zo strafbaar als die van een computer waarop ze zichtbaar gemaakt zouden kunnen worden. En dat is niet geheel zonder precedent.

Ieder rechtenstudent kent het Elektriciteits-arrest van de Hoge Raad uit 1921 (HR 23 mei 1921, NJ 1921, 564). Een tandarts die de elektriciteitsmeter omzeild had, werd daar veroordeeld wegens “diefstal van elektriciteit”. De Hoge Raad had er geen moeite mee elektriciteit hier gelijk te stellen aan een “goed” in de zin van artikel 310 Wetboek van Strafrecht (“Hij die enig goed […] wegneemt […] wordt als schuldig aan diefstal gestraft […])”. Zulks overigens tegen de zin van het Openbaar Ministerie, dat vrijspraak bepleit had. Advocaat Generaal mr. Besier zag niets in het oprekken van de wettelijke bepaling: “Tot welke ongerijmdheden men anders komt, leert het vonnis van een Italiaanschen rechter, die als diefstal van het goed “de genetische energie” de handeling strafte van den herder, die zijn geiten heimelijk had laten bespringen door eens anders bokken”.

Genetische energie of niet, de politie Amsterdam Amstelland claimde gisteren in het televisieprogramma Nova voor het eerst een aanhouding te hebben verricht wegens diefstal in de virtuele wereld. Het ging concreet om diefstal van meubels uit kamers in het Habbo hotel, een zeer populaire virtuele ontmoetingsplaats voor jongeren. De meubels waren weliswaar virtueel, maar vertegenwoordigen wel degelijk een waarde in de reële wereld: binnen Habbo betaalt men 15 cent tot 3 euro 75 voor een meubelstuk.

De aanhouding van de 17-jarige verdachte vond plaats voor dag en dauw en werd in de Nova reportage ook in beeld gebracht (het item kan hier nog worden bekeken; doorklikken op “bekijk item”). Volgens de recherche zal naast computervredebreuk en vernieling ook daadwerkelijk diefstal en heling ten laste worden gelegd.

Die computervredebreuk zal, indien bewijsbaar, weinig problemen opleveren: daar is ons rechtssysteem reeds voor toegerust. Wat wij in de volksmond “hacken” noemen, is in het Wetboek van Strafrecht, naar analogie van de huisvredebreuk van artikel 138, geregeld in 138a. Het “opzettelijk en wederrechtelijk binnendringen in een geautomatiseerd netwerk of in een deel daarvan” wordt daar bestraft met maximaal een jaar gevangenisstraf of een boete van maximaal 16.750 euro. Om meubels “weg te nemen” binnen Habbo zul je moeten inbreken in het Habbo netwerk, dus dat is duidelijk.

Diefstal is echter een andere kwestie. De delictsomschrijving van dat misdrijf, vervat in artikel 310 Strafrecht, luidt al veel meer dan een eeuw: “Hij die enig goed dat geheel of ten dele aan een ander toebehoort, wegneemt met het oogmerk om het zich wederrechtelijk toe te eigenen, wordt als schuldig aan diefstal gestraft […]”. Het probleem zit hem natuurlijk in dat “goed”. Die meubels in Habbo zijn uiteindelijk natuurlijk niets meer dan een aantal enen en nullen in de juiste volgorde. En zelfs dát is nog een abstractie; in werkelijkheid gaat het om spanningverschillen binnen geïntegreerde schakelingen heb ik mij laten vertellen. Vormen die een goed?

De rechter mag het weer gaan uitmaken. Het lijkt me wel verdedigbaar. In ieder geval zal het aansluiten bij de belevingswereld van gamers en Second life enthousiasten. En het Elektriciteitsarrest biedt een mooie basis.

Volg voor een update betreffende een zaak uit 2008 deze link

Vragen?