Rechter: zoekmachine mag uit Databank plukken

Een belangrijke uitspraak over zoekmachines op internet werd gisteren gewezen door de Voorzieningenrechter van de Rechtbank Utrecht. Het is een uitspraak die past in het rijtje NVM/El Cheapo, Zoek Alle Huizen en Jaap.nl. De zoekmachine staat deze keer echter niet aspirant huizen-kopers, maar aspirant auto-kopers ten dienste. Het gaat om Gaspedaal.nl, een site die het mogelijk maakt in één klap autoadvertenties op andere sites te doorzoeken. Eén van die sites is Autotrack van Wegener. Deze stelde dat door Gaspedaal o.a. inbreuk wordt gemaakt op haar databankrecht.

Interessant aan de uitspraak is, dat het hier inderdaad om een erkende databank gaat. De Voorzieningenrechter accepteert dat de door Wegener op Autotrack toegankelijk gemaakte gegevensverzameling inderdaad een databank is in de zin van de Databankenwet, dat wil (gesimplificeerd) zeggen: een gegevensverzameling die getuigt van een substantiële investering. Het gaat niet om een verzameling die alleen maar het bijproduct (“spin-off“) is van andere activiteiten, nee: de investering is hier ook echt gericht geweest op het tot stand brengen van de databank.
U herinnert zich wellicht dat zoiets voor een individuele makelaars-site niet geldt: daarop sneuvelden de makelaars indertijd o.a. in de Zoek Alle Huizen zaak.

Waar in de El Cheapo zaak de databankbescherming (enig) succes had, is dat in het onderhavig geval echter niet zo. Autotrack mag dan een databank zijn en Wegener mag dus een databankrecht hebben: Gaspedaal maakt op dat recht geen inbreuk. Een databankrecht geeft namelijk bescherming tegen derden die:
i) de hele databank opvragen of hergebruiken;
ii) substantiële delen van de databank opvragen of hergebruiken; of
iii) herhaald of systematisch niet-substantiële gedeelten van de databank opvragen.

Welnu: volgens de Voorzieningenrechter doet Gaspedaal géén van deze drie dingen. Oók dat laatste niet, dus, want volgens de rechter is dat alleen dán niet toegestaan voorzover het:
“in strijd is met de normale exploitatie van de databank of ongerechtvaardigde schade toebrengt aan de rechtmatige belangen van de producent van de databank. De bepaling is er vooral op gericht te voorkomen dat steeds opnieuw kleine gedeelten van een databank, die gezien de databank als geheel, niet-substantieel zijn, opgevraagd of hergebruikt worden zodat de databank als het ware stukje bij beetje wordt “uitgemolken”.“

Alleen als het door zijn cumulatieve werking schade toebrengt aan de investering van de samensteller kan dergelijk herhaald opvragen van kleine delen worden verboden, aldus de rechter. Maar van een dergelijk schadetoebrengend gebruik was niets gebleken. In tegendeel: omdat de gebruikers van Gaspedaal bij uit Autotrack verkregen resultaten via een aangebrachte link in het zoekresultaat direct naar de vermelding in Autotrack kunnen, gaat er wellicht zelfs een aanzuigende werking uit van het gebruik van Gaspedaal.

Een overwinning voor de meta-zoekmachines, deze uitspraak. Eerder bleven zij overeind tegen auteursrechtelijk gebaseerde aanvallen middels een door het Hof Arnhem opgerekt citaatrecht (Zoek Alle Huizen); thans blijven ze tegen het databankrecht overeind door een scherpe uitleg van herhaald niet substantieel gebruik. Ik kan mij er ook wel in vinden. Zoekmachines dienen het publiek en zolang ze geen schade toebrengen aan de rechtmatige belangen van rechthebbenden zie ik geen problemen.
Over die schade en die rechtmatige belangen wordt echter verschillend gedacht, dus het laatste woord is hier vast nog niet over gezegd.

Vragen?