icon

Architect en foto's van zijn gebouw (2)

Wij schreven al eens eerder over architecten en afbeeldingen van hun werken (met name inzake de Erasmusbrug te Rotterdam: zie hier en hier). Dat is echter al weer een tijdje geleden en een recente uitspraak van de Kantonrechter in Leeuwarden biedt aanleiding hier nog eens bij stil te staan.

De architect heeft het auteursrecht op zijn ontwerpen. De harde kern daarvan is dat hij het alleenrecht heeft op openbaarmaking en verveelvoudiging daarvan. Anderen kunnen dus niet zonder zijn toestemming de door hem ontworpen gebouwen realiseren. Bovendien kan de architect optreden tegen een beroepsgenoot wanneer hij meent dat diens werk wel heel erg met het zijne overeenstemt. Dit soort situaties doet zich echter niet dagelijks voor. Maar wat zijn de mogelijkheden wanneer iemand op een andere manier aan de haal gaat met het werk van de architect?

Een architect had een aantal “eigenzinnig vormgegeven” bio-ecologische woningen ontworpen die qua vorm leken op een leguaan. Deze moesten onder andere bijdragen aan een groter ecologisch- en milieubewustzijn bij het publiek. Foto's van deze woningen doken vervolgens op in een reclamecampagne van Friesland Bank voor hypotheken, waarbij de karakteristieken van de woningen prominent in beeld werden gebracht. Zie kantonrechter Leeuwarden d.d. 5 februari 2008.

De architect slaagde er niet in het gebruik van deze foto’s te laten verbieden op grond van zijn auteursrecht. De rechter oordeelde namelijk dat de woningen bedoeld waren om “aan de openbaarheid te worden prijsgegeven”. Daar komt bij dat gerechtvaardigde belangen van anderen soms in redelijkheid kunnen prevaleren op het auteursrecht van de maker als dat in de betreffende tak van de handel gebruikelijk is.

Behalve het recht tot openbaarmaking en verveelvoudiging heeft de maker van een auteursrechtelijk beschermd werk echter ook zogenaamde “persoonlijkheidsrechten”, die zijn neergelegd in artikel 25 Auteurswet. Deze houden onder meer in dat hij zich kan verzetten tegen elke misvorming of aantasting van zijn werk en dat hij aanspraak kan maken op de vermelding van zijn naam.

De bank maakte zich in casu niet schuldig aan openbaar maken maar aan verveelvoudigen. Zij had volgens de kantonrechter namelijk moeten weten dat de combinatie van kleuren, vorm en omgeving van de woningen deze tot iets aparts maakten. De manier waarop de woningen in de hypotheekcampagne in beeld werden gebracht, kwam echter op geen enkele manier overeen met hun speciale karakter. Het aspect van ecologische bewustwording was er niet in terug te vinden, evenmin als de naam van de architect. De rechter was daarom van oordeel dat het oorspronkelijk concept van de woningen geweld werd aangedaan. Een beroep op de persoonlijkheidsrechten van artikel 25 lid 1 sub b was daardoor mogelijk, en de architect kon het gebruik van de foto’s alsnog laten verbieden.

Wanneer een architect dus bemerkt dat zijn werk door anderen (commercieel) wordt afgebeeld, is het van belang om te kijken op welke manier dit gebeurt. Als door de afbeelding aan het bijzondere karakter van het ontwerp wordt afgedaan, kan dat onrechtmatig zijn en worden verboden met een beroep op schending van persoonlijkheidsrechten. In de hiervoor besproken zaak kreeg de architect wel een verbod voor de toekomst maar geen schadevergoeding, omdat hij onvoldoende kon aantonen welk nadeel hij had geleden. Dit is een lastig probleem dat zich in dit soort gevallen vaak zal voordoen. Gezien de imagoschade die een bouwproject en de architect zelf kunnen lijden, zijn rectificatie en verbod echter minstens zo belangrijk.


Koen van den Berg is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied bouwrecht.

Heeft u vragen?

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.
Architect en foto's van zijn gebouw (2)

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief