Toepassing fijnstoftax in appèl alsnog verboden

De BOVAG en de RAI verloren op 31 maart het kortgeding tegen de Staat, waarmee zij de vervroegde invoering van de “Fijnstoftax” wilden voorkomen. Op 14 oktober jl. wees het Hof Den Haag de gevraagde voorlopige voorziening echter alsnog toe. Het verbood daarbij de Staat het onderdeel van het Belastingplan 2008 waarmee de fijnstofdifferentiatie moest worden ingevoerd, toe te passen. Dit kan nu pas vanaf 1 september 2009, met een overgangsregeling tot 1 januari 2011.

Het Belastingplan 2008 voorziet in een aanpassing van de Wet op de belasting van personenauto's en motorrijwielen (BMP). Deze maatregel houdt een differentiatie in van de uitstoot van fijnstofdeeltjes door dieselmotoren. Afhankelijk van de uitstoot per kilometer (mg fijnstof/km), voorziet de maatregel in een verlaging danwel een verhoging van de motorrijtuigenbelasting voor diesels. Voertuigen die geen fijnstof uitstoten verdienen daarbij een korting van € 900,-. Boven de 5 mg/km, komt er voor elke mg/km een extra € 100,- bovenop de heffing.

Deze maatregel moest in eerste instantie al op 1 februari 2008 ingaan. Op aandringen van de automobielbranche, werd de invoering tot 1 april 2008 uitgesteld. De BOVAG en RAI, die de belangen van fabrikanten en importeurs behartigen, hebben de Minister echter op 1 februari 2008 verzocht en gesommeerd de maatregel op te schorten.

Hun reden daarvoor was dat een groot aantal voertuigen dat door hun leden nog op de markt zou worden gebracht door de maatregel in de praktijk onverkoopbaar zou worden. Door dit gevolg, was de maatregel volgens RAI en BOVAG in strijd met de Europese regelgeving waarin de normen voor fijnstof uitstoot zijn geharmoniseerd: de Euro-4 en Euro-5 norm.

Deze regelgeving schakelt de keuringsnormen m.b.t. fijnstof voor nieuw te registreren voertuigen in alle EU-lidstaten gelijk. Een typegoedkeuring die in een lidstaat is verleend, dient daardoor in alle andere lidstaten te worden geaccepteerd. De Euronormen zullen gaan gelden vanaf 1 september 2009. Voertuigen die vóór die datum een goedkeuring verkrijgen, kunnen bovendien op die goedkeuring nog tot 1 januari 2011 op hun (eerste) kenteken worden geregistreerd.

BOVAG en RAI waren van mening dat deze Europese harmonisatie door de Nederlandse staat werd doorkruist. De Fijnstoftax zou immers tot gevolg hebben dat Nederland al voor invoering van de Euronormen strengere eisen ging hanteren. Dit zou strijd opleveren met het vrije verkeer van goederen binnen de Europese Unie. Zij startten om die reden een kortgeding tegen de staat, om toepassing van de Fijnstoftax door de rechter te laten verbieden.

In eerste instantie oordeelde de Voorzieningenrechter van de Rechtbank Den Haag, dat van die strijd geen sprake zou zijn. Volgens hem moest de Fijnstoftax namelijk worden getoetst aan de Europese Verordening waarbij de Euronormen zijn vastgesteld. Deze verordening vormt namelijk een bijzondere regel, die als zodanig voorrang heeft boven het algemene gemeenschapsrecht dat daardoor in deze buiten beschouwing moest worden gelaten. De Fijstoftax werd vervolgens niet strijdig met de Verordening geacht, omdat de maatregel enkel stimulerende maatregelen inhoudt en geen absolute verboden, zoals de Verordening.

Het Hof oordeelde echter anders. Volgens het Hof mag de Staat geen belastingmaatregelen nemen die afbreuk doen aan het vrije verkeer binnen de EU. De Fijnstoftax doet dit wel. Deze houdt namelijk geen algemene verhoging van de motorrijtuigenbelasting inhoudt, maar sluit aan bij de technische eigenschappen van bepaalde voertuigen (uitstootniveau's van fijnstof). Daardoor wordt in de praktijk voor de registratie van deze voertuigen in Nederland een drempel opgeworpen, op een eerder moment dan in de Europese regelgeving is vastgelegd.

Afbreuk aan de Gemeenschappelijke Europese markt is daardoor volgens het Hof weldegelijk aan de orde. De nadelige effecten, zoals noodgedwongen prijsverlaging en het geheel stilvallen van verkoop van bepaalde modellen, werden volgens het Hof door RAI en BOVAG ook voldoende aangetoond. Toepassing van de Fijnstoftax werd daarom door het Hof verboden.

Koen van den Berg is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied handel- en ondernemingsrecht.

Vragen?