NEN-normen toch verbindend?

Een aanvraag voor een bouwvergunning wordt getoetst aan het Bouwbesluit 2003. In dit Bouwbesluit staan technische normen, waaraan een bouwwerk moet voldoen. In het Bouwbesluit is veelvuldig verwezen naar de zogenaamde NEN-normen. NEN-normen over bijvoorbeeld bouwconstructies, brandveiligheid, geluidswering worden opgesteld door het Nederland Normalisatie Instituut (NNI) in samenspraak met andere private partijen als producenten, inspecteurs en consumentenorganisaties. Het auteursrecht is voorbehouden aan het NNI.

Volgens de Rechtbank Den Haag in een uitspraak van 31 december 2008 hebben de NEN-normen vanwege de verwijzing in het Bouwbesluit een algemeen verbindend karakter gekregen. Zie daarover onze bijdragen van 6 januari 2009 en 7 januari 2009. Omdat de NEN normen niet volgens de voorgeschreven wijze openbaar bekend zijn gemaakt, heeft de Rechtbank Den Haag voor recht verklaard dat de normen niet in werking zijn getreden en onverbindend zijn. Dit heeft tot gevolg dat een bouwvergunning niet aan de NEN normen behoeft te worden getoetst.

Dit is uiteraard niet de bedoeling van de wetgever geweest en de uitspraak van de Rechtbank Den Haag heeft voor nogal wat onrust gezorgd. Maar hoe moest dit worden opgelost? NEN normen zijn talrijk en wijzigen nog al eens. De Staat zou steeds opnieuw op de voorgeschreven wijze de normen openbaar bekend moeten maken. Erg praktisch is dit niet nu de normen ook via het NNI kenbaar zijn, zij het tegen betaling. Zodra NEN-normen openbaar bekend zijn gemaakt als algemeen verbindende voorschriften rust hier geen auteursrecht meer op (artikel 11 Auteurswet). Dit zou betekenen dat het NNI geen inkomsten meer zou verkrijgen uit het ter beschikking stellen van de normen aan marktpartijen. De Staat zou om gebruik te mogen maken van de NEN-normen een vergoeding moeten betalen aan het NNI.

De Staat is in hoger beroep gegaan tegen de uitspraak van de Rechtbank Den Haag. De Staat is van mening dat het systeem van verwijzen in wetgeving naar normen en andere private documenten deugdelijk is en in lijn met de Europese aanpak. Het Gerechtshof 's Gravenhage zal naar verwachting in 2010 een arrest wijzen.

Ondertussen heeft de Rechtbank 's Hertogenbosch in een uitspraak van 5 februari jl. een andere visie dan de Rechtbank Den Haag laten zien. De uitspraak had betrekking op de vraag of een bouwvergunning op goede gronden was geweigerd en welke onderdelen van het Bouwbesluit verbindende kracht hadden. De Rechtbank 's Hertogenbosch meent dat de NEN normen wel verbindende kracht hebben. Volgens de Rechtbank 's Hertogenbosch zijn de NEN normen weliswaar aan te merken als algemeen verbindend voorschrift, maar bestaat niet de verplichting tot bekendmaking. Artikel 3 Woningwet bepaalt dat in het Bouwbesluit kan worden verwezen naar nomen of delen van normen. In artikel 3 Woningwet is dus een uitdrukkelijke wettelijke basis gegeven voor de verwijzing naar de NEN-normen. De rechtbank over-weegt dat het kennelijk de bedoeling van de wetgever is geweest om de NEN normen reeds door middel van verwijzing het karakter van een algemeen verbindend voorschrift te geven. Als geen afwijking van de Bekendmakingswet zou zijn beoogd dan zou artikel 3 Woningwet een nodeloze bepaling zijn, aldus de rechtbank. De rechtbank heeft vanwege het toetsingsverbod van wetten in formele zin niet willen beoordelen of artikel 3 Woningwet in overeenstemming is met artikel 89 dat bepaalt dat algemene maatregelen van bestuur pas in werking treden nadat zij bekend zijn gemaakt.

Dit zou dus een uitweg kunnen zijn voor de Staat. Het te verwachten arrest van het Hof 's Gravenhage zal hierover mogelijk duidelijkheid geven. Dit wordt vervolgd!

Annejet Lamme is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied vennootschapsrecht.

Vragen?