Overeenkomsten met overheden afdwingbaar bij civiele rechter?

Overheden sluiten tal van overeenkomsten met burgers. Soms zijn deze overeenkomsten volledige privaatrechtelijk van aard. Evenals burgers zijn overheden immers afnemers van bijvoorbeeld schoonmaakbedrijven of bureauartikelen. Dergelijke overeenkomsten zijn zonder meer afdwingbaar bij de civiele rechter.

Niet afdwingbaar bij de civiele rechter zijn zogenaamde bevoegdhedenovereenkomsten, waarbij het bestuursorgaan zich verplicht tot het nemen van een besluit in de zin van de Awb, overeenkomstig hetgeen is overeengekomen. Een dergelijke overeenkomst wordt gezien als een voorbereidingshandeling die tot leidt tot een besluit. Volgens vaste jurisprudentie is niet de civiele rechter, maar de bestuursrechter bevoegd te oordelen over de (niet) nakoming van een bevoegdhedenovereenkomst. Door het volgen van de bestuursrechtelijke procedure kunnen ook rechten van derden gewaarborgd worden.

Burgers moeten er dan ook op bedacht zijn dat het sluiten van een bevoegdhedenover-eenkomst nog niet betekent dat het afgesproken besluit ook daadwerkelijk genomen zal worden en dat het afdwingen van dit besluit vanwege belangen van derden lastig kan zijn.

Dit ondervond de ondernemersvereniging Hartje Den Bosch, blijkens een uitspraak van de rechtbank Den Bosch. Het college van Burgemeester en Wethouders had een verkeersbesluit genomen, strekkende tot het autovrij maken van een straat in de binnenstad. Tegen dit besluit was door de onderne-mersvereniging bezwaar ingediend en een verzoek om voorlopige voorziening tot schorsing van het besluit. Hangende deze procedure is tussen het college namens de gemeente en de ondernemersvereniging overeengekomen dat de gemeente bij de herinrichting rekening zou houden met 30 betaalde parkeerplaatsen en 20 invalidenpar-keerplaatsen. Omdat hiermee aan de bezwaren zou zijn tegemoet gekomen is tevens afgesproken dat de ondernemersvereniging in ruil hiervoor het bezwaar zou intrekken. Dit is gebeurd.

Hoewel het college de intentie had de afspraak de parkeergelegenheid te realiseren na te komen, besliste de gemeenteraad anders: er zou alleen rekening gehouden worden met 20 invalidenparkeerplaatsen. De ondernemersvereniging liet het hier niet bij zitten en vorderde bij de civiele rechter een verklaring voor recht dat de gemeente wanprestatie had gepleegd en een veroordeling tot nakoming van de overeenkomst op straffe van een dwangsom. De Rechtbank Den Bosch wees de verklaring voor recht toe, maar achtte zich onbevoegd de nakoming van de overeenkomst af te dwingen. Nakoming zou namelijk een nieuw verkeersbesluit betekenen. Dit besluit is voorbehouden aan het bestuursorgaan en onderworpen aan de bestuursrechtelijke rechtsgang.

De ondernemersvereniging had deze situatie kunnen voorkomen door het bezwaar tegen het eerste verkeersbesluit aan te houden, totdat het besluit met betrekking tot het inrichten van de afgesproken parkeerplaatsen onherroepelijk was geworden. Nu rest de vereniging alleen nog een nieuwe procedure over vergoeding van de schade. Opnieuw moet dan de vraag gesteld worden of dit een procedure zal zijn bij de civiele rechter wegens wanprestatie, of een bestuursrechtelijke procedure over een schadebesluit. De grens tussen civiel recht en bestuursrecht is soms erg lastig aan te geven.

Annejet Lamme is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied bestuursrecht.

Vragen?