Het oorspronkelijk karakter van een schroefmaat

Auteursrecht en bouwrecht. Meestal komen zij samen in zaken waar een architect zich verzet tegen aanbouw van een vleugel of tegen het plaatsen van buitenzonwering. Maar vorige week lag het anders. De Hoge Raad deed toen uitspraak over de vraag of de in de bouwwereld bekende NEN normen al dan niet een “algemeen verbindend voorschrift” zijn in de zin van de Auteurswet. Zo ja: dan zou er geen auteursrecht op rusten (want dat bepaalt de Auteurswet in artikel 11: “Er bestaat geen auteursrecht op wetten, besluiten en verordeningen door de openbare macht uitgevaardigd, noch op rechterlijke uitspraken en administratieve beslissingen“).

NEN normen zijn door het Nederlands Normalisatie Instituut (NNI) uitgebrachte normen voor bouwconstructies, brandveiligheid, geluidswering, etc., waarnaar wordt verwezen in o.a. het Bouwbesluit. Dat Bouwbesluit is zelf een algemeen verbindend voorschrift, namelijk een amvb, en dus vrij reproduceerbaar en verkrijgbaar. Als zo'n verbindend voorschrift verwijst naar normen die in de bouw moeten worden toegepast, is de gedachte dat die normen ook vrij verkrijgbaar zouden moeten zijn niet heel raar. Maar het NNI zit er in de praktijk bovenop. De normen zijn niet vrij verkrijgbaar en staan ook niet op internet. Wie er kennis van wil nemen moet betalen aan het NNI. Of ze ter plekke bij het NNI komen inzien (waar ze dan weer niet mogen worden gekopieerd).

“Wat een onzin!”, dacht Kooble B.V., een advies- en begeleidingsbureau voor bouwprojecten. Zij wilde alle NEN normen graag op haar website zetten en vroeg daarom aan de burgerlijke rechter om o.a. uit te spreken dat de NEN normen op grond van artikel 11 vrij zijn van auteursrecht. De rechtbank gaf Kooble gedeeltelijk gelijk, maar het Hof vernietigde die uitspraak weer (zie hierover nader deze blog van collega Annejet Lamme). De Hoge Raad heeft dat oordeel van het Hof nu bevestigd.

Volgens de Hoge Raad is het NNI niet bevoegd om algemeen verbindende voorschriften uit te vaardigen (klopt natuurlijk). Die bevoegdheid krijgt het NNI ook niet doordat in het Bouwbesluit en in de Woningwet naar de NEN-normen wordt verwezen. De NEN normen kunnen daarom niet worden aangemerkt als algemeen verbindende voorschriften in de zin van artikel 11 Auteurswet. Iedereen moet dus voor kopieën van de normen blijven betalen. NNI blij natuurlijk…

Voor wie zich nog afvraagt wat de Auteurswet te maken kan hebben met zoiets kleurloos als technische constructienormen nog het volgende. Natuurlijk is het zo dat het auteursrecht in beginsel alleen bescherming biedt aan werken met een eigen, oorspronkelijk karakter, die het persoonlijk stempel van de maker dragen. (Of, voor de meer Europees georiënteerden: “werken die een eigen intellectuele schepping zijn van de maker die de persoonlijkheid van deze laatste weerspiegelen”). In Nederland kennen we echter sinds jaar en dag naast de strikt auteursrechtelijke, ook de geschriftenbescherming. En in dat kader is alle geschreven tekst beschermd, hoe plat of technisch ook.

Het NNI kan gerust zijn. Haar goudmijn kan nog wel even mee.

Vragen?