Actualiteiten Wet openbaarheid van bestuur (1): vergoeding kopieerkosten

De Wet openbaarheid van bestuur (Wob) biedt de mogelijkheid voor een ieder om een bestuursorgaan te verzoeken om informatie over een bestuurlijke aangelegenheid openbaar te maken. Van dit middel om informatie te verkrijgen (de zgn. passieve openbaarmaking) wordt veel gebruik gemaakt. Daarnaast regelt de Wob de mogelijkheid van actieve openbaarmaking, dat wil zeggen dat bestuursorganen uit eigen beweging bepaalde informatie openbaar maken, bijvoorbeeld door publicatie op hun site. We zien dat overheden steeds meer en vaker informatie, zoals bijvoorbeeld inspectiegegevens en handhavingsbesluiten, actief openbaar maken. Met name op dit terrein valt nog interessante jurisprudentie te verwachten in de toekomst, waarover we dan zeker zullen ‘bloggen'.

In deze blog aandacht voor een recente uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak (22 augustus 2012) waaruit volgt dat ook bestuursorganen van de niet-centrale overheid, zoals bijvoorbeeld gemeenten en provincies, kopieerkosten in rekening kunnen brengen voor verstrekking van documenten naar aanleiding van een Wob-verzoek.

De Wob en het daarop gebaseerde Besluit tarieven openbaarheid van bestuur (Besluit), geven alleen een regeling voor vergoeding van kopieerkosten van documenten die worden verstrekt door de centrale overheid. De in het Besluit gehanteerde tarieven zijn: tot zes kopieën gratis, voor zes tot veertien kopieën € 4,50 en voor veertien of meer kopieën € 0,35 per enkelzijdige kopie.

De zaak die tot de uitspraak van de Afdeling heeft geleid, gaat om een Wob-verzoek aan de korpsbeheerder van de politieregio Flevoland, een bestuursorgaan dat niet behoort tot de centrale overheid. De korpsbeheerder willigt het verzoek in en brengt voor het verstrekken van de documenten kopieerkosten in rekening van € 4,50. Dit tarief is neergelegd in een speciale regeling van de politie Flevoland, waarbij is aangesloten bij de tarieven van het Besluit, dat alleen voor centrale overheden geldt. De verzoeker (appellant) is het er niet mee eens en hij procedeert tot in hoger beroep om een oordeel van de Afdeling te krijgen. Volgens appellant biedt de Wob alleen voor bestuursorganen behorend tot de centrale overheid de mogelijkheid om kopieerkosten in rekening te brengen en voor alle andere bestuursorganen, waaronder de korpschef, niet. Om zijn standpunt verder te onderbouwen redeneert verzoeker dat in de Gemeentewet expliciet is geregeld dat gemeenten leges voor die kosten kunnen heffen en dat die regeling niet nodig geweest als de Wob de mogelijkheid bood aan gemeenten om de kosten in rekening te brengen.

Het mag niet baten. De Afdeling overweegt dat uit de wetsgeschiedenis blijkt dat in het wetsvoorstel voor de Wob destijds aanvankelijk was voorzien in de mogelijkheid om voor alle bestuursorganen nadere regels te stellen voor vergoedingen van kopieerkosten en dergelijke, maar dat dit later is beperkt tot alleen bestuursorganen behorend tot de centrale overheid. Daarmee is het aan decentrale overheden zelf overgelaten hiervoor tarieven te bepalen. Het feit dat de gemeentewet de mogelijkheid biedt leges te heffen toont het tegendeel niet aan, volgens de Afdeling, alleen al omdat de bevoegdheid tot het heffen van leges veel ruimer is dan de bevoegdheid om kosten in rekening te brengen voor het maken van kopieën van documenten voor een informatieverzoek op grond van de Wob. Voorts is het in rekening gebrachte tarief van € 4,50 redelijk: het is gelijk aan het tarief dat op grond van het Besluit tarieven openbaarheid van bestuur voor de centrale overheid geldt en uit de Wob volgt niet dat alleen de werkelijke kosten in rekening mogen worden gebracht zoals appellant ook nog aanvoert.

Overigens zal de wet zelf in de toekomst naar alle waarschijnlijkheid (ingrijpend) worden gewijzigd. Onlangs is een initiatief-wetsvoorstel voor een Nieuwe Wet openbaarheid van bestuur bij de Tweede Kamer ingediend (NWob, TK 2011/12, 33 328, nr. 2). Dit voorziet in een groot aantal veranderingen: er wordt meer nadruk gelegd op actieve openbaarmaking, bestuursorganen moeten een register gaan bijhouden van de bij hen berustende documenten, de absolute weigeringsgronden komen geheel te vervallen, er wordt een ‘Informatiecommissaris' geïntroduceerd die de functie van toezichthouder, adviseur en administratieve beroepsinstantie krijgt en er wordt een antimisbruikbepaling voorgesteld.

Naast het wetsvoorstel voor een nieuwe Wob is er een voorontwerp voor een wetsvoorstel tot aanpassing van de huidige wet, waarover op dit moment nog – tot 1 oktober 2012 – een internetconsultatie wordt gehouden. Het voorontwerp stelt onder andere een regeling voor met betrekking tot kennelijk onredelijke en omvangrijke verzoeken. Over het wetsvoorstel en voorontwerp bericht ik uitgebreider een volgende keer.

Cathine Knijff is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied bestuursrecht.

Vragen?