Silvan Boer, 16 augustus 2013

Wetsvoorstel Omgevingswet: het omgevingsplan

Onlangs is op de website van de Rijksoverheid bekend gemaakt dat het kabinet heeft ingestemd met het wetsvoorstel voor een nieuwe Omgevingswet. Deze nieuwe wet zal er onder meer in voorzien dat het huidige bestemmingsplan wordt vervangen door een nieuw, integraal ‘omgevingsplan'. De nieuwe Omgevingswet zal naar verwachting in 2018 in werking treden.

Momenteel wordt de ruimtelijke ordening beheerst door tientallen wetten en honderden andere regelingen voor onder meer ruimtelijke ordening, wonen, infrastructuur, milieu, natuur en water. In 2011 schreef de toenmalige Minister van Infrastructuur en Milieu in een beleidsbrief aan de Tweede Kamer dat vooral de onzekerheid en onduidelijkheid die door deze enorme verscheidenheid aan regels wordt veroorzaakt, aanleiding vormt om de wetgeving te herzien. De nog niet zo lang geleden ingevoerde Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) en de Crisis- en herstelwet (Chw) samen met 13 andere wetten geheel zullen opgaan in de Omgevingswet. Andere wetten zoals de Waterwet en de Wet milieubeheer zullen samen met 6 andere wetten deels opgenomen worden in deze nieuwe wet.

Het verschil tussen het omgevingsplan en het huidige bestemmingsplan zou moeten zijn dat in het omgevingsplan meer regels opgenomen kunnen worden dan alleen over de bestemming van de grond, zoals afspraken over natuur en milieu en erfgoed. Gemeenten kunnen het plan zo breed maken als zij willen, aldus minister Schulz, aangehaald in een artikel van Binnenlands Bestuur. Blijkens dit artikel is het de bedoeling dat alle huidige bestemmingsplannen bij inwerkingtreding van de Omgevingswet automatisch omgevingsplannen worden. Dat suggereert dat de omgevingsplannen in dit opzicht in elk geval direct juridisch bindend worden, net als het bestemmingsplan nu.

De vraag is uiteraard of burgers, ondernemers en overheden daadwerkelijk zullen profiteren van de Omgevingswet en of de op basis daarvan vast te stellen omgevingsplannen in de praktijk beter zullen werken dan de huidige instrumenten. Het lijkt handig om alle relevante omgevingsaspecten in één omgevingsplan te regelen, maar dit heeft wel als risico dat het vaststellen en actueel houden van zo'n plan een zware opgave wordt. De verschillende disciplines die in zo'n allesomvattend plan worden geregeld hebben in de praktijk immers niet altijd dezelfde dynamiek. De vraag is dan of een integraal omgevingsplan ook daadwerkelijk een integrale afweging meebrengt. Verder is naar mijn mening van belang dat rekening wordt gehouden met het spanningsveld tussen enerzijds het belang van een strategisch plan met veel mogelijkheid voor belangenafweging, en anderzijds het belang van rechtszekerheid. Als het huidige bestemmingsplan inderdaad wordt geïntegreerd in het nieuwe omgevingsplan, zal het omgevingsplan een direct bindend toetsingskader worden voor vergunningen. Dat staat op gespannen voet met een eventueel beoogde strategische rol voor het omgevingsplan.

De ministerraad heeft ermee ingestemd het wetsvoorstel voor advies aan de Raad van State te zenden. De tekst van het wetsvoorstel en van het advies van de Raad van State worden openbaar bij indiening bij de Tweede Kamer.

Vragen?