Kabinet wil briefgeheim uitbreiden tot alle telecommunicatiemiddelen

Afgelopen vrijdag heeft het kabinet aangekondigd het briefgeheim te willen moderniseren en uit te breiden tot alle vormen van vertrouwelijke communicatie. Dat betekent dat onder meer e-mail, Skypegesprekken, What's App-berichten en sms'jes onder het briefgeheim zullen gaan vallen. Of beter gezegd: onder het brief- en telecommunicatiegeheim, zoals het grondrecht uit artikel 13 van de Grondwet na wijziging zal gaan heten.

Dat werd tijd! Waar inbreuk op het briefgeheim nu alleen in bijzondere gevallen, op last van de rechter mogelijk is, zijn er voor het lezen van andermans e-mail en sms'jes geen eenduidige regels. Weliswaar biedt het grondrecht op privéleven uit artikel 10 van de Grondwet en artikel 8 van het EVRM een waarborg, maar daarop kan een uitzondering worden gemaakt in de wet, bijvoorbeeld in het kader van de opsporing van misdrijven. Toestemming van de rechter is verder niet vereist, mits voldaan is aan de voorwaarden uit de wet om inbreuk op het recht op privéleven te maken.

De grondwetswijziging zal aan deze praktijken in grote lijnen een einde maken: alle vormen van vertrouwelijke communicatie vallen straks onder het grondwetsartikel. . Het kabinet geeft echter met de ene hand en neemt met de andere weer iets weg. Waar beperking van het oude briefgeheim alleen mogelijk was in de gevallen bij de wet bepaald en met machtiging van de rechter, zal beperking in de nieuwe situatie ook beperkt mogen worden met machtiging van een door de wet aangewezen minister. Dat laatste echter alleen “in het belang van de nationale veiligheid”.

Die “nationale veiligheid” is natuurlijk een uitermate vaag begrip en biedt volop mogelijkheden om wijd en zijd inbreuk te gaan maken op het brief- en telecommunicatiegeheim. De afweging of inbreuk op dat recht mag worden gemaakt, kan dan ook nog eens door een enkele minister worden gemaakt. Dat lijkt mij – en velen met mij – niet wenselijk. Bovendien beperkt deze wijziging, die op het oog een verbetering vormt voor het privéleven, het bestaande briefgeheim. Als gezegd mag inbreuk daarop nu slechts na machtiging van de rechter, terwijl dat straks, als het voorstel wordt aangenomen, in het belang van de nationale veiligheid ook na machtiging van een daartoe aangewezen minister mag.

Voor alle duidelijkheid: het omschreven voorstel voor wijziging van de Grondwet betreft niet meer dan dat. De Eerste en Tweede Kamer zullen het voorstel nog moeten aannemen. Aangezien het een wijziging van de Grondwet betreft, zullen beide kamers zich er na de volgende verkiezingen – in een nieuwe samenstelling – nog eens over moeten buigen. Pas als een tweederde meerderheid van de Kamerleden dan instemt met het voorstel, wordt het huidige briefgeheim definitief vervangen. Er bestaat dus een gerede kans dat het voorstel de Grondwet niet, of slechts in gewijzigde vorm, zal halen.

Vragen?