Joost van der Grinten, 26 augustus 2014

Aansprakelijk voor schulden van een VOF

De vennootschap onder firma (“VOF”) is in de basis een eenvoudige rechtsvorm waarmee twee of meer (natuurlijke en/of rechts)personen onder een gemeenschappelijke naam een bedrijf kunnen uitoefenen. De VOF is zonder al te veel formaliteiten op te richten door middel van een overeenkomst. Vervolgens zijn de vennoten verplicht de VOF in te schrijven in het handelsregister. In tegenstelling tot bijvoorbeeld een B.V., is een VOF geen rechtspersoon. Wel kent de VOF een zogenaamd afgescheiden vermogen.

Artikel 18 van het Wetboek van koophandel luidt als volgt. “In vennootschappen onder eene firma is elk der vennooten, wegens de verbindtenissen der vennootschap, hoofdelijk verbonden.” Deze bepaling heeft verstrekkende gevolgen. Anders dan (in beginsel) aandeelhouders en bestuurders van een B.V., zijn vennoten van een VOF dus wel (hoofdelijk) aansprakelijk voor schulden van de onderneming. Een crediteur van de VOF kan zijn vordering op zowel het afgescheiden vermogen van de VOF als op de afzonderlijke vennoten van de VOF verhalen. Daarbij komt dat elke vennoot die daarvan niet is uitgesloten, bevoegd is namens de VOF te handelen en verbintenissen aan te gaan. De vennoten van een VOF zijn dus ook aansprakelijk voor verbintenissen die namens de VOF door een andere vennoot zijn aangegaan.

Het is mogelijk dat de samenstelling van de vennoten binnen een bestaande VOF wijzigt; vennoten kunnen uit- of toetreden. De vraag is nu of en voor welke schulden van de VOF uit- en toetredende vennoten hoofdelijk verbonden zijn/blijven.

Uittreden:
De uittredende vennoot blijft (hoofdelijk) aansprakelijk voor schulden van de VOF die zijn ontstaan toen hij vennoot was. Ook kan hij (hoofdelijk) aansprakelijk zijn voor schulden die weliswaar zijn ontstaan na uittreden, maar hun oorsprong hebben ten tijde dat hij nog wel vennoot was, zoals bij duurovereenkomsten (bijvoorbeeld huurovereenkomsten) het geval kan zijn. Zo heeft een huurschuld zijn oorsprong bij het aangaan van de overeenkomst, terwijl de verplichting tot het betalen van de maandelijkse huurpenningen pas later ontstaat.

Toetreden:
In de literatuur bestaat onduidelijkheid over de vraag of een toetredende vennoot aansprakelijk is voor schulden die reeds bestonden vóór zijn toetreden. Ook de Hoge Raad heeft nog geen duidelijkheid verschaft hieromtrent. Mijns inziens zou – gezien de tekst en bedoeling van de wet – het antwoord op die vraag moeten zijn dat de toetredende vennoot niet aansprakelijk is voor schulden van de VOF die in het geheel zijn ontstaan vóór hij toetrad. In het geval van een huurovereenkomst zou dat betekenen dat de toetredende vennoot niet aansprakelijk is voor de huurschuld die betrekking heeft op huurpenningen die verschuldigd werden voor zijn aantreden, maar wel voor zover de huurpenningen verschuldigd zijn geworden na zijn toetreden. Dit lijkt mij ook de meest redelijke uitleg. De wet beoogt de schuldeiser van de VOF te beschermen. Dat is ook de reden dat de uittredende vennoot aansprakelijk blijft voor schulden die zijn oorsprong vinden in de periode dat hij vennoot was. Op die manier komt de schuldeiser niet in een slechtere situatie te verkeren door het uittreden van een vennoot. Andersom zou de schuldeiser wel in een betere situatie komen te verkeren als niet alleen de huidige en de uittredende vennoten, maar ook de toetredende vennoten aansprakelijk zouden zijn voor de reeds bestaande schulden van de VOF.

Conclusie:
Het uittreden uit een VOF betekent niet dat de uittredende vennoot niet meer aansprakelijk is voor schulden van de VOF. Ook is niet zeker of een toetredende vennoot aansprakelijk is voor reeds bestaande schulden van de VOF. Wel is duidelijk dat uit- en toetreden tot en VOF aansprakelijkheidskwesties met zich brengt. Daarom is het belangrijk dat u zich daarover laat adviseren, om zo (als uit- of toetreder) de risico’s zo veel mogelijk te elimineren. Anderzijds bieden deze kwesties ook mogelijkheden voor schuldeisers die problemen ervaren bij het incasseren van hun vorderingen op de VOF. Mocht u vragen hebben met betrekking tot het bovenstaande of bijvoorbeeld over het aangaan van een VOF, neem dan gerust contact met ons op. Wij zijn u graag van dienst.

UPDATE

LET OP: de Hoge Raad heeft in een arrest van 13 maart 2015 geoordeeld dat de hoofdelijke verbondenheid van de vennoten alle schulden betreft, ook die schulden die ten tijde van hun toetreding tot de vennootschap al bestaan.

Over dit arrest van de Hoge Raad hebben wij op 27 maart 2015 geblogd.

Vragen?