icon

Apen, selfies en auteursrecht

Nu de komkommertijd zo ongeveer op zijn eind loopt, is het verrassend te constateren dat er weinig dieren in het nieuws zijn geweest. In vorige jaren ontsnapten er nog wel eens slangen, of werden wolven gesignaleerd op ongebruikelijke plekken. Dat was dit jaar allemaal wat minder.

Een dier heeft echter toch de gemoederen goed bezig weten te houden: de kuifmakaak die de camera van natuurfotograaf David Slater leende om een aantal indrukwekkende selfies (voorbeeld) te maken. Het verhaal gaat dat de makaak geïntrigeerd was door zijn spiegelbeeld in de lens en op het juiste moment het knopje indrukte. Mooi toeval. Maar fotograaf Slater claimde het auteursrecht op de foto en eiste van Wikimedia (bekend van Wikipedia) dat deze de foto uit haar vergaarbak van rechtenvrije foto’s Wikimedia Commons zou verwijderen. Wikimedia weigerde, omdat zij het auteursrecht van Slater betwistte.

En terecht natuurlijk, in ieder geval naar Nederlands (en Europees) recht. Het auteursrecht komt toe aan de maker van het werk van letterkunde, wetenschap of kunst (artikel 1 Auteurswet) en dat was Slater niet. Dat hij eigenaar was van de camera is niet relevant. Ook de aardige serveerster die op het terras met uw camera een foto van u en uw gezelschap maakt heeft het auteursrecht op die foto.

Vereist is wel dat de foto een “eigen oorspronkelijk karakter heeft en het persoonlijk stempel van de maker draagt” (EOK & PS) (of, zoals het HvJEU het uitdrukt, “getuigt van een eigen intellectuele schepping” -EIS).

Als Slater het auteursrecht niet heeft, heeft de makaak dit dan? Daar is door niet-juristen de afgelopen weken heel leuk over gedebatteerd. Door juristen niet. Die weten dat je om aanspraak te kunnen maken op rechten (welke dan ook) rechtssubject moet zijn, dat wil zeggen: als persoon erkend moet zijn in het recht. Dat kan zijn als natuurlijk persoon (alle mensen) of als rechtspersoon (een samenwerkingsverband van mensen).

Dieren zijn geen rechtssubject. In tegendeel: zij zijn object in het recht. Weliswaar zijn zij sinds de invoering van de Wet Dieren in 2013 in Nederland geen zaken meer, maar ze worden wel als zodanig behandeld. Kijk maar naar de vee-industrie. Wat dat betreft staan ze gelijk aan de slaven in het oude Rome (of de oude VS, dan wel het oude Suriname wat dat betreft).

Over de VS gesproken: het US Copyright Office heeft vorige week haar compendium of US Copyright practices aangepast (als u wilt mag u hier klikken, maar het is een pdf van 1222 pagina’s…). In concept nog, weliswaar, maar er staat nu wel in dat geen auteursrecht kan worden geclaimd op werken gemaakt door “nature, animals, or plants“, of “purportedly created by divine or supernatural beings“. Geen claim voor Slater in de VS dus. En Amerikanen kunnen zich voortaan ook de gang naar het copyright office met hun virgin-mary-tree of, nog mooier, hun chicken-Mc-nugget van het hoofd van Abraham Lincoln besparen.

En de makaak? Die heeft het nakijken. Bij gebreke van een erkende maker rust er geen auteursrecht op zijn foto. Dat scheelt ons ook weer hoofdbrekens over of een aap een foto met EOK & PS kan maken (om nog maar te zwijgen van de eigen intellectuele schepping). In het licht van de uitleg uit de Endstra uitspraak van de Hoge Raad nog een hele klus…

Heeft u vragen?

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.
Apen, selfies en auteursrecht

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief