Gratis boodschappen: geen diefstal, geen ontslag op staande voet

Een caissière in een supermarktmaakt handig gebruik van de garantie die de winkel waar zij werkt aan haar klanten geeft: als de prijs aan de kassa hoger is dan de prijs op het schap, krijgt de klant het product, éénmalig, gratis.
Zij koopt op een, kennelijk vrije, vrijdag drie zgn. sixpacks bier en betaalt daarvoor aan de kassa 60 cent per sixpack meer dan de schap-prijs ten onrechte nog aangeeft. Of dat toeval was en zij het prijsverschil toen pas opmerkte, of dat zij “beroepshalve” al had gezien dat op het schap nog een oude aanbiedingsprijs stond, vermeldt het verhaal niet. Hoe dan ook meldt zij zich direct bij de klantenservice en claimt het volledige aankoopbedrag voor alle drie de sixpacks terug, en de collega die die dag de servicebalie bemant geeft haar dat geld, en gaat daarmee dus veel verder dan de garantie die de supermarkt aan haar klanten geeft.

De caissière gaat, mét het geld én het gratis bier naar huis. Een aantal uren later komt ze terug voor een re-run: opnieuw koopt ze drie sixpacks, en opnieuw claimt, én krijgt, ze het volledige aankoopbedrag retour.
Een dag later doet ze een nieuwe poging met twee sixpacks, maar de medewerker die dan aan de servicebalie werkt geeft haar dan maar één sixpack gratis, en voor het andere krijgt ze het prijsverschil retour.

Een aantal dagen later wordt ze door de bedrijfsleider op deze gang van zaken aangesproken. Ze betaalt die dag acht maal de aanschafprijs van een sixpack, in totaal een bedrag van € 30,79, terug. (Feitelijk dus iets teveel, want ze had “maar” zeven sixpacks gratis gekregen, de achtste had ze tegen de aanbiedingsprijs gekocht.)

Weer een aantal dagen later – de caissière is even met vakantie geweest – wordt ze geschorst en nog weer een dag later op staande voet ontslagen.

De ontslagbrief vermeldt als grond voor het ontslag het driemaal in korte tijd laten ontstaan van kasverschil, én het gratis meenemen van drie, respectievelijk, een dag later, één sixpack bier. Daarnaast refereert de werkgever aan het feit dat de werkneemster kort geleden had aangegeven haar werk niet (meer) leuk te vinden.

Het ontslag houdt in rechte geen stand. Dat lijkt raar, want het is vaste jurisprudentie dat diefstal altijd, óók wanneer het om iets kleins gaat, grond is voor ontslag op staande voet. En het op deze manier – opzettelijk – gebruik maken van een fout van je werkgever om jezelf gratis bier te bezorgen is toch geen haar beter dan het bier “gewoon stelen”? Wat heeft deze werkgever verkeerd gedaan?

Voor de goede orde, de arbeidsovereenkomst is in een andere procedure wel ontbonden mede vanwege dit hele gebeuren, dus uiteindelijk heeft de werkgever bereikt wat hij wilde.

Maar waarom niet op staande voet? Omdat, zo zegt de betreffende kantonrechter, het gedrag van de werkneemster, hoewel het absoluut niet door de beugel kon, toch géén diefstal was. Zij heeft de boodschappen eerst netjes betaald en vervolgens was haar collega zo suf om haar het geld terug te geven. Hij zegt het niet, maar de kantonrechter lijk óók te vinden dat de winkel het feit dat de vrouw een dag later wéér gratis bier heeft gekregen aan zichzelf te wijten heeft, dan hadden ze de prijs maar moeten aanpassen. Dat de vrouw het behaalde voordeel inmiddels had terugbetaald zal ook een rol hebben gespeeld.

Maar het feit dat ze op die eerste vrijdag al een keer is teruggekomen voor gratis bier, dan? Is dat niet zondermeer ernstig verwijtbaar? Misschien, maar dát is niet aan het ontslag ten grondslag gelegd…. zo stelt de kantonrechter koeltjes vast.

Het lijkt er op dat ook deze werkgever in de val is gelopen die we al wel eerder hebben gesignaleerd: in zijn – gerechtvaardigde – woede over het gedrag van deze caissière heeft hij het hoofd onvoldoende koel gehouden toen hij de ontslagbrief schreef. De ontslagbrief is cruciaal. Het oordeel over de houdbaarheid van het ontslag wordt gestoeld op de door de werkgever gegeven redenen. Wat niet in die brief staat, is kennelijk geen grond voor ontslag geweest, en wordt bij de beoordeling van de dringende reden niet meegenomen.

Uiteraard geldt dat een andere rechter tot een ander oordeel had kunnen komen, maar deze uitspraak kan dienen als voorbeeld van hoe het met een ontslag op staande voet, dat zó terecht lijkt, toch fout kan gaan, wanneer onvoldoende secuur wordt gehandeld.

Vragen?