icon

Spaanse steden in conflict met mededingingsautoriteit over Airbnb-regels

Het kersverse Amsterdamse college liet bij de presentatie van zijn coalitieakkoord aan duidelijkheid niets te wensen over. Bovenaan het lijstje: Airbnb aanpakken.

Eerder al deed de meldingsplicht haar intrede en zijn er voorbereidingen getroffen om de verhuurtermijn terug te schroeven van zestig naar dertig dagen, maar het nieuwe college is nog niet klaar. In drukke buurten waar de balans is verstoord, moet Airbnb worden verboden, zo valt te lezen in het coalitieakkoord. “We willen de stad niet laten overstromen door toeristen. In sommige wijken moet een volledig verbod op Airbnb komen”, aldus SP wethouder Ivens.

Verbod juridisch haalbaar?

Hoogleraar staats- en bestuursrecht Adrienne de Moor-van Vugt concludeerde desgevraagd in het NRC dat de plannen van Ivens juridisch haalbaar zijn: “Kort geleden heeft de Raad van State geoordeeld dat voor vakantieverhuur, zoals Airbnb, een vergunning nodig is.” Dit is zelfs zo als iemand zijn woning maar één keer verhuurt aan toeristen. De gemeente mag per straat of wijk uitzonderingen maken op de vergunningplicht. Zonder vergunningen is de wijk Airbnb-vrij, aldus de hoogleraar.

Spaanse mededingingsautoriteit: maatregelen concurrentiebeperkend

De Spaanse mededingingsautoriteit plaatst hier vraagtekens bij. Zij is voornemens de gemeentebesturen van verschillende Spaanse gemeenten (Madrid, Bilbao en San Sebastian) voor de rechter te slepen als zij geen betere uitleg kunnen geven voor de door hun ingevoerde Airbnb-beperkende regels, zo melden de Spaanse krant El País en het Nederlandse FD vorige week.

De Spaanse mededingingsautoriteit meent dat verschillende details in de Airbnb-vergunning regels van Madrid, Bilbao en San Sebastian de concurrentie beperken. Een verplichte vergunning voor wie zijn huis aan toeristen wil verhuren en een beperking van het type vastgoed dat voor een korte periode mag worden verhuurd, zijn het soort maatregelen waartegen de mededingingsautoriteit in het geweer komt.

Een verplichte vergunning en de voorschriften die daarbij gesteld worden, hebben volgens de mededingingsautoriteit ‘beperkende gevolgen voor de mededinging’. Zo is de gemeente Madrid voornemens om in sommige drukke stadsdelen (centrum) slechts eens per jaar een vergunning te verlenen en is het verboden om een appartement te verhuren dat geen onafhankelijke toegang heeft (wat in het centrum van Madrid neerkomt op 95% van de woningen). Bilbao en San Sebastian kennen vergelijkbare voorschriften, die in sommige opzichten gelijkenis vertonen met de plannen van Ivens.

De Spaanse mededingingsautoriteit vreest dat deze maatregelen zullen leiden tot hogere prijzen, lagere kwaliteit en minder investeringen en innovatie, terwijl geen van de drie steden duidelijk kan maken welke doelstellingen van algemeen belang hiermee worden nagestreefd en waarom de gekozen maatregelen het meest geschikt zijn om het doel te bereiken.

Nederlandse mededingingsautoriteit

De Autoriteit Consument en Markt heeft aangegeven nog geen plannen te hebben om het voorbeeld van haar Spaanse tegenhanger te volgen. De vraag is hoe lang de ACM dit volhoudt als wethouder Ivens zijn plannen doorzet. Het mededingingsrecht vloeit immers voort uit Europese regelgeving, hetgeen – voor zover nu relevant – betekent dat de invulling daarvan door Spaanse (en uiteindelijk Europese) rechters ook gevolgen kan hebben voor de Nederlandse steden.

Schaarse vergunningen

Aldus een probleem waarbij het college de oplossing wederom in de vergunningensfeer zoekt (zoals ook het geval is bij de nieuwe vergunningplicht voor Bed en Breakfasts waarover wij eerder schreven), maar waaraan het college juridisch gezien nog een zware dobber zal krijgen. Bovendien loopt wethouder Ivens door het invoeren van een vergunningensysteem het levensgrote risico de toepasselijkheid van het leerstuk van de schaarse vergunningen over zijn beleid af te roepen. Een leerstuk waarmee de gemeente al geen beste ervaringen heeft.

Zo spiegelde VVD-wethouder Kock de Amsterdamse gemeenteraad vorig jaar, ondanks de protesten en waarschuwingen vanuit de rondvaarbranche, nog voor zeker te weten dat het nieuwe systeem voor vergunningverlening voor rondvaartboten in lijn met de (Europese) regels voor schaarse vergunningen was en voor de rechter stand zou houden. Kort daarop werd hij door de hoogste bestuursrechter teruggefloten:

“Op grond van de Europese Dienstenrichtlijn en Nederlandse Dienstenwet mag het aantal vergunningen alleen worden beperkt als er "dwingende redenen van algemeen belang" zijn. Naar het oordeel van de Afdeling bestuursrechtspraak heeft het gemeentebestuur bij de segmentindeling geen betekenis toegekend aan de effecten van moderne stuurmiddelen op de vlotte en veilige doorvaart, terwijl die vlotte en veilige doorvaart nu juist voor hem de belangrijkste reden was om het aantal vergunningen voor lange boten te beperken. De Afdeling bestuursrechtspraak concludeert dan ook dat "de beperking van het aantal beschikbare vergunningen voor het segment 'Bemand groot' niet wordt gerechtvaardigd door een dwingende reden van algemeen belang."

Alle nieuwe (tijdelijke) vergunningen werden door de Raad van State vernietigd en de rondvaarrederijen kregen hun oude vergunningen (voor onbepaalde tijd) terug. Een jarenlang proces, met slechts de verspilling van miljoenen euro’s aan belastinggeld als resultaat.

Een interessante ontwikkeling die wij op de voet blijven volgen.


Björn Mulder is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied bestuursrecht.

Heeft u vragen?

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.
Spaanse steden in conflict met mededingingsautoriteit over Airbnb-regels

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief