Van Gouda tot Napoli: over BGA, BOB en GTS

In oktober 2010 was het al in het nieuws: “Hollandse Goudse kaas” zou voortaan ook altijd echt uit Nederland komen. Voor die tijd gebeurde het meer dan eens dat in Duitsland gemaakte Goudse kaas als Holländisch werd verkocht, of Britse “Gouda cheese” Dutch werd genoemd. Een speciale Europese beschermingsregeling voorkomt deze praktijken inmiddels. Na rijp (of beter gezegd: belegen) beraad heeft de Nederlandse Zuivelorganisatie afgelopen week ook eindelijk een officieel logo gepresenteerd dat zal prijken op de Hollandse Goudse kaas.

Volgens dat logo is Hollandse Gouda een “Beschermde Geografische Aanduiding”. Wat houdt dit in? Eerst een korte achtergrond. Zoals bekend heeft de Europese Unie zich altijd veel bezig gehouden met landbouw. Niet alleen op het gebied van subsidies, maar ook door de kwaliteit van landbouwproducten in het oog te houden. Een van de manieren om een hoge kwaliteit enigszins te kunnen garanderen én de consument te behoeden voor namaak en misleiding over de herkomst van producten, is door de herkomstaanduiding van die producten te beschermen. Een bekend voorbeeld is feta. Lange tijd werd dit overal in Europa gemaakt (om onduidelijke redenen met name veel in Denemarken), maar sinds 2002 mag dit alleen nog in bepaalde delen van Griekenland worden gemaakt.

De Europese Unie kent drie verschillende beschermingsregelingen. Allereerst is er de beschermde oorsprongsbenaming (BOB). Een bekend voorbeeld hiervan is feta, een nog bekender voorbeeld champagne. Om een product een BOB mee te geven, moeten productie, verwerking en bereiding van het product plaatsvinden binnen een bepaald gebied én moeten de kenmerken of kwaliteit van het product in ieder geval voor een groot deel aan zijn oorsprong zijn toe te schrijven. Met andere woorden, het product smaakt zo of ziet er zo uit, omdat het uit die bepaalde streek komt. Dat betekent natuurlijk niet dat niemand anders champagne mag maken: dat mag wél, je mag het alleen niet zo noemen.

Daarnaast kennen we de beschermde geografische aanduiding of BGA. Voor die aanduiding, die dus ook voor Hollandse Goudakaas geldt, is vereist dat ten minste een productiefase plaats moet hebben in het gebied waarnaar in de naam wordt verwezen en een bepaald kenmerk (de kleur? de vorm? de romigheid?) of de faam (dat zal het zijn!) van het product aan de geografische oorsprong kan worden toegewezen. Let wel: slechts een productiefase hoeft in het betreffende land te zijn. Hollandse Goudakaas zou dus in theorie met Zweedse melk kunnen worden gemaakt en toch een BGA krijgen, maar in dit geval is vastgelegd dat Hollandse Gouda ook volledig in Holland wordt gemaakt. Opvallend: Gouda hoeft niet uit Gouda te komen. Dat kan ook niet anders, want in de omgeving van Gouda schijnt al jaren geen kaas meer te worden gemaakt…

Tot slot bestaat er de gegarandeerde traditionele specialiteit (GTS): deze moet het resultaat zijn van een productiewijze, verwerkingswijze of samenstelling die in overeenstemming is met het traditionele gebruik voor dat product of dat levensmiddel, of moet zijn vervaardigd uit de traditioneel gebruikte grondstoffen of ingrediënten. Het bekendste en, kan ik uit eigen ervaring zeggen, lekkerste voorbeeld van een dergelijke specialiteit is de Pizza Napolitana, de originele pizza uit Napels. Vanuit Treviso ligt er inmiddels ook een verzoek voor een GTS voor de lokale tiramisu. Krijgt u er ook al trek van? Binnenkort meer over dit onderwerp!

Vragen?