Gemeenteraadsverkiezingen: een nieuw bestuurlijk bestel voor Amsterdam

Woensdag 19 maart 2014 mogen we weer naar de stembus voor de gemeenteraadsverkiezingen. In Amsterdam en Rotterdam hebben de verkiezingen een bijzonder tintje. Met de ‘Wet afschaffing deelgemeenten' van 7 februari jl. houden de Amsterdamse en de Rotterdamse deelgemeenten vanaf woensdag van rechtswege op te bestaan. Dat betekent dat alle taken en bevoegdheden die nu onder meer aan de deelraden zijn gedelegeerd, teruggaan naar de gemeenteraad, het college van burgemeester en wethouders en de burgemeester.

In Amsterdam zit men daar niet echt op te wachten. De stad heeft dat willen ondervangen door het instellen van bestuurscommissies. Artikel 83 van de Gemeentewet biedt de raad, het college en de burgemeester de bevoegdheid om bestuurscommissies in te stellen en allerhande taken en bevoegdheden over te dragen. Zo'n bestuurscommissie wordt dan zelfstandig bevoegd om besluiten te nemen. In de gevallen dat delegatie van bevoegdheden niet is toegestaan, kan de bevoegdheid ook worden gemandateerd. In dat geval neemt een bestuurscommissie de besluiten namens het bevoegde bestuursorgaan.

Amsterdam houdt haar stadsdelen en kiest voor het instellen van zeven territoriale bestuurscommissies (gelijk aan de huidige stadsdelen), die elk zo'n 13 tot 15 leden kent. De commissieleden kiezen uit hun midden een dagelijks bestuur. Zo op het eerste gezicht lijkt er dus weinig te veranderen.

Juridisch en bestuurlijk ligt dat anders. De bestuurscommissies, of het algemeen bestuur daarvan, zijn geen algemeen vertegenwoordigend lichaam zoals de stadsdeelraden dat wel waren. De bestuurscommissies krijgen aanzienlijk minder taken en bevoegdheden overgedragen. Dat vloeit voort uit de ‘Wet afschaffing deelgemeenten' en onder meer art. 83 van de Gemeentewet. De wetgever wil niet dat bestuurscommissies als extra bestuurslaag functioneren (zoals de stadsdelen dat wel deden).

De bestuurscommissie zijn ingesteld bij de ‘Verordening op de bestuurscommissies 2013' van juni 2013, die in januari 2014 nog is gewijzigd . Daarbij horen twee omvangrijke bijlagen: “takenlijst bestuurscommissies” en “bevoegdhedenregister bestuurscommissie”. Hierin is uitvoerig de verdeling van taken en bevoegdheden geregeld. Per onderwerp wordt aangegeven of de desbetreffende bevoegdheid wordt gedelegeerd dan wel gemandateerd.

Het voert te ver in deze blog alle taken en bevoegdheden op te sommen. Wel noem ik er een paar die er voor mij uitspringen.

Bestemmingsplannen worden niet meer op decentraal niveau vastgesteld. De bestuurscommissies doen het voorbereidende werk, zij bereiden de conceptbestemmingsplannen voor, leggen deze ter inzage en dragen zorg voor de conceptbeantwoording van de zienswijzen. De gemeenteraad stelt het bestemmingsplan vast.

De besluitvorming over de short stay vergunning, splitsingsvergunning én overige vergunningen op grond van de Huisvestingwet wordt in beginsel gedelegeerd aan de bestuurscommissies. De bevoegdheid om te handhaven op grond van de Huisvestingswet daarentegen niet. Dus alleen het college kan een bestuurlijke boete of een last onder dwangsom/bestuursdwang aan de overtreders opleggen.

Het zijn de bestuurscommissie die bevoegd zijn om omgevingsvergunningen te verlenen. Maar: niet in alle gevallen. Gaat het bijvoorbeeld om het verkrijgen van een omgevingsvergunning voor een gebruik in strijd met een bestemmingsplan dat alleen met een goede ruimtelijke onderbouwing kan worden verleend (een zgn. projectafwijkingsbesluit), dan houdt het college de bevoegdheid.

Kortom: het wordt er allemaal niet makkelijker op. Er zal telkens per onderwerp in het bevoegdhedenregister opgezocht moeten worden welk orgaan bevoegd is. Of dit nieuwe bestuurlijke bestel voor de burger ook zo overzichtelijk en gebruiksvriendelijk zal zijn, daar heb ik mijn twijfels over. De praktijk zal het leren.

Claudia Koenen is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied column.