icon

Renteswap nieuwe strop voor banken?!

Bij eindvonnis van 26 maart 2014 heeft de rechtbank Oost-Brabant de Rabobank veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding van
EUR 170.000 aan een agrarisch ondernemer. De rechtbank oordeelde dat de bank haar bijzondere zorgplicht schond bij de verkoop van een financieel product: een rentederivaat. De rechtbank oordeelde dat de bijzondere zorgplicht niet uitsluitend geldt jegens consumenten maar onder bepaalde omstandigheden ook kan gelden jegens ondernemers.

In 2008 informeerde de ondernemer bij de Rabobank naar de mogelijkheden om zijn melkveebedrijf -dat op dat moment werd gefinancierd door vier geldleningen bij Rabobank, waarvan drie met een variabele rente en één met een vaste rente die op 31 augustus 2010 zou aflopen-te herfinancieren. De ondernemer sprak uit dat hij dacht dat de rente zou stijgen. De Rabobank stelde voor om het aan een variabele rente verbonden renterisico af te dekken door middel van een renteswap. Hiermee had de ondernemer op geen ervaring. Bij een tweede bespreking gaf een medewerker van de Rabobank een toelichting over renteswaps aan de hand van sheets. De sheets zijn overgelegd als productie tijdens de procedure. Aan het einde van de bespreking gaf de ondernemer aan dat hij nog over de renteswap wilde nadenken. In mei 2008 deed Rabobank een financieringsvoorstel voor een geldlening tegen een “variabel plus” rente alsmede voor een krediet in rekening-courant dat in deze procedure niet van belang is. Dat voorstel is aanvaard. Van een renteswap was op dat moment nog geen sprake.

Later, in juni 2008 stuurde de Rabobank aan de ondernemer een voorstel voor een renteswap. De ondernemer accepteerde het voorstel toen hij eind juni 2008 op het land aan het werk was en door de Rabobank werd gebeld. De bank waarschuwde de ondernemer in dit zelfde telefoongesprek over een naderende renteverhoging.

Voor de goede orde een renteswap is een rentederivaat waarbij in dit geval de ondernemer de variabele rente op de lening afdekt tegen een vaste rente bij de bank.

Zo beschermt de onderneming zich tegen een stijging van de variabele rente. Mocht de rente stijgen boven het afgesproken niveau ‘swaprente' dan komt dat voor rekening en risico van de bank. Dit betekende dat de swap voor de ondernemer uitsluitend gunstig was zolang de variabele rente hoger ligt dan de vaste swaprente.

Echter, door de financiële crisis is de variabele rente gedaald. Dit betekent dat klanten of ondernemers die vervroegd willen aflossen dit uitsluitend kunnen doen door hoge afkoopkosten te betalen. De bank rekent namelijk het verschil tussen de variabele en vaste rente voor de resterende duur van de renteswap door aan de klant.

Ook in dit geval wenste de ondernemer vervroegd af te lossen in verband met een (al dan niet bij de Rabobank bekende wens van de ondernemer betreffende) emigratie en diende zodoende een bedrag van EUR 275.000 aan de Rabobank af te lossen.

In r.o. 4.16 vonnis herhaalt de rechtbank de bestendigde jurisprudentie van de Hoge Raad. Op professionele dienstverleners op het terrein van financiële diensten […] rust een bijzondere zorgplicht die ertoe strekt particulieren te beschermen tegen de gevaren van eigen lichtvaardigheid of gebrek aan inzicht. Deze bijzondere zorgplicht volgt uit hetgeen waartoe de eisen van redelijkheid en billijkheid een financiële instelling, in aanmerking genomen haar maatschappelijke functie en haar deskundigheid, verplichten in gevallen waarin een persoon haar kenbaar heeft gemaakt een overeenkomst te willen aangaan en deze instelling daartoe ook een aanbod heeft gedaan.

De rechtbank oordeelt verder dat een dergelijke bijzondere zorgplicht niet uitsluitend geldt ten opzichte van particulieren maar -onder bepaalde omstandigheden- ook jegens ondernemers. In dit geval speelt een belangrijke rol dat de agrarisch ondernemer geen enkele ervaring had met het aangeboden financiële product. De Rabobank mocht er -volgens de rechtbank- in redelijkheid dan ook niet vanuit gaan dat de ondernemer op de hoogte was van de kenmerken van financiële derivaten en de daaraan verbonden risico's. Dat de ondernemer werd bijgestaan door een accountant doet niets af aan de bijzondere zorgplicht van de Rabobank omdat -zo oordeelt de rechtbank- de financiële kennis van accountants van een andere aard is dan de financiële kennis van banken.

De rechtbank is verder van oordeel dat de bijzondere zorgplicht van Rabobank er juist toe diende om de ondernemer tegen een dergelijk gebrek aan inzicht te beschermen. De algemene waarschuwingen voor de beëindigingspremie waren daartoe volgens de rechtbank onvoldoende. Zeker nu de Rabobank alleen zou hebben gesproken over de beëindigingspremie die de ondernemer verschuldigd zou kunnen zijn bij wisseling van bank of bedrijfsovername en juist niet over de beëindigingspremie bij staking van het bedrijf. Mogelijk dat de Rabobank in hoger beroep nog kan aantonen dat zijde ondernemer in niet mis te verstane bewoordingen heeft gewaarschuwd voor het specifieke risico van een aanzienlijke beëindigingspremie bij bedrijfsbeëindiging. In eerste aanleg heeft zij dat in ieder geval niet kunnen bewijzen.

Voor wat betreft de hoogte van de toe te wijzen schadevergoeding oordeelt de Rechtbank dat dit het verschil is tussen de feitelijke situatie die als gevolg van het onrechtmatig handelen is ontstaan en de hypothetische situatie die zou zijn ontstaan indien niet onrechtmatig zou zijn gehandeld. De rechter honoreert echter wel het beroep van de Rabobank op eigen schuld. De rechtbank wijst om die reden niet de door de ondernemer geëiste EUR 275.000, maar 60% van dit bedrag toe.

Bent u een ondernemer die vast zit aan een renteswap en wilt u vanwege bedrijfsbeëindiging af van dit product, neem dan vrijblijvend contact op met Diana Joosten om uw kansen op basis van dit vonnis en uw eigen omstandigheden te analyseren.


Diana Joosten is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied financiering en Zekerheden.

Heeft u vragen?

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.
Renteswap nieuwe strop voor banken?!

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief