Beperking reikwijdte Tegelen-jurisprudentie?

In onze blogs besteden wij regelmatig aandacht aan de zogeheten Tegelen-jurisprudentie. Kortgezegd houdt deze jurisprudentie in dat de vernietiging van een bestemmingsplan in bepaalde gevallen géén terugwerkende kracht heeft voor eerder op basis van dat bestemmingsplan verleende omgevingsvergunningen. Hiermee maakt de Afdeling dus een uitzondering op de hoofdregel van artikel 8:72 Awb, dat de vernietiging van een besluit terugwerkende kracht heeft. Deze jurisprudentie zorgt voor een spanningsveld tussen enerzijds de rechtszekerheid van de houder van de omgevingsvergunning en anderzijds de rechtsbescherming van degenen die tegen de omgevingsvergunning en het bestemmingsplan willen opkomen, zie ook onze bijdrage van 29 maart 2012.

Op 21 januari 2015 heeft de Afdeling een interessante uitspraak gedaan over deze Tegelen-jurisprudentie. In deze uitspraak ging het om een omgevingsvergunning voor het in strijd met het bestemmingsplan gebruiken van een (bedrijfs)woning. De omgevingsvergunning werd verleend op basis van een binnenplanse afwijkingsbevoegdheid in het bestemmingsplan.

Enige tijd na verlening van de omgevingsvergunning werd het bestemmingsplan door de Afdeling vernietigd. Dit had volgens de rechtbank ook gevolgen voor de verleende omgevingsvergunning. Vanwege de vernietiging van het bestemmingsplan werd ook het op grond van dit bestemmingsplan genomen besluit tot het verlenen van de omgevingsvergunning herroepen. Het college was volgens de rechtbank – achteraf bezien – niet bevoegd met toepassing van de binnenplanse afwijkingsbevoegdheid de omgevingsvergunning te verlenen. Door de vernietiging van het bestemmingsplan is de grondslag van het besluit namelijk met terugwerkende kracht komen te ontvallen.

De aanvrager van de vergunning ging in hoger beroep en stelde onder verwijzing naar de Tegelen-jurisprudentie dat de rechtbank ten onrechte de omgevingsvergunning heeft vernietigd.

De Afdeling is het hier niet mee eens en oordeelt als volgt:

“Deze zogenoemde Tegelen-jurisprudentie ziet op het geval dat het nieuwe, na het besluit op bezwaar vernietigde, bestemmingsplan de desbetreffende activiteit toestond, zodat het bevoegd gezag deze activiteit op grond van dat bestemmingsplan niet kon tegengaan. In dat geval rechtvaardigt de rechtszekerheid van de aanvrager van de vergunning de in deze jurisprudentie gemaakte uitzondering op de in artikel 8:72, tweede lid, van de Awb vervatte hoofdregel. Indien het vernietigde bestemmingsplan de desbetreffende activiteit echter niet toestond, maar daarvoor – zoals hier – een omgevingsvergunning voor afwijking van het bestemmingsplan nodig was, strekt de rechtszekerheid van de aanvrager naar het oordeel van de Afdeling niet zover dat ook in dat geval een uitzondering gemaakt moet worden op die hoofdregel. De rechtbank heeft dit dan ook terecht niet gedaan.”

Kortom de Tegelen-jurisprudentie is niet van toepassing op de gevallen waarbij een omgevingsvergunning is verleend voor gebruik van gronden of bouwwerken dat ook in strijd is met het naderhand vernietigde bestemmingsplan. Zelfs als het, zoals hier, slechts gaat om een binnenplanse afwijking van het bestemmingsplan. Hiermee lijkt de Afdeling de reikwijdte van deze Tegelenjurisprudentie enigszins te beperken ten gunste van de rechtsbescherming.

Bob van de Boom is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied handel- en ondernemingsrecht.

Vragen?