icon

UBO-register vanaf nu niet meer openbaar

Op 22 november 2022 heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie (hierna ook: het ”Hof”) een ingrijpende uitspraak gepubliceerd over het UBO-register. Het Hof komt daarin tot het oordeel dat de bepaling in de Europese anti-witwasrichtlijn, die regelt dat lidstaten moeten zorgen dat iedereen toegang moet krijgen tot UBO-informatie, onvoldoende onderbouwd is en daarmee ongeldig is.

Eerder schreven wij al over de invoering van het UBO-register en in welke gevallen uiteindelijke belanghebbenden (UBO’s) wel of niet onder de registratieplicht vallen.

In deze blog zullen wij nader ingaan op de werking van het UBO-register, de uitspraak van het Europees Hof en welke gevolgen deze uitspraak voor vennootschappen en hun uiteindelijke belanghebbenden heeft.

Wat is het UBO-register en wanneer moeten uiteindelijke belanghebbenden worden geregistreerd?

In het UBO-register staat wie de eigenaar is van een organisatie, een belang heeft of zeggenschap bezit. Het register heeft tot doel om criminele activiteiten te voorkomen. Ook moet het register helpen bij het opsporen van onder andere fraude, witwassen en terrorismefinanciering. Het UBO-register is vanaf 27 september 2020 operationeel, als onderdeel van het handelsregister bij de Kamer van Koophandel.

Vanaf de inwerkingtreding moeten Nederlandse vennootschappen gegevens over uiteindelijke belanghebbenden (de “Ultimate Beneficial Owners”, kortweg UBO’s) verzamelen en registreren. Naast de B.V.’s en niet-beursgenoteerde N.V.’s geldt de verplichting ook voor een aantal andere rechtsvormen. Denk daarbij aan de stichting en de personenvennootschap. Onder laatstgenoemde categorie vallen de maatschap, vennootschap onder firma en commanditaire vennootschap. Eenmanszaken zijn – logischerwijs – van de verplichting uitgesloten. Partijen die meldplichtig zijn maar dat niet hebben gedaan, zijn sinds 27 maart van dit jaar in overtreding.

Voor B.V.’s en N.V.’s is een UBO de natuurlijke persoon die direct of indirect voor meer dan 25% economisch gerechtigd is tot de vennootschap, dan wel zeggenschap daarover uitoefent. Beursgenoteerde vennootschappen zijn uitgezonderd van de 25%-regel. Voor stichtingen en verenigingen is een UBO de natuurlijke persoon die direct of indirect een eigendomsbelang heeft van meer dan 25%, meer dan 25% van de stemmen kan uitoefenen bij een statutenwijziging of de feitelijke zeggenschap bezit. Voor de maatschap, V.O.F. en C.V. is een UBO de natuurlijke persoon die direct of indirect een eigendomsbelang van meer dan 25% bezit of meer dan 25% van de stemmen kan uitoefenen bij beheersdaden en/of wijziging van de samenwerkingsovereenkomst. Als op grond van de hiervoor genoemde drempels geen UBO kan worden aangewezen, moet de zogenaamde “pseudo-UBO” worden geregistreerd. Naar Nederlands recht kwalificeert het bestuur als zodanig.

Tot de uitspraak van het Hof was het UBO-register voor het algemene publiek toegankelijk. Bij de Kamer van Koophandel kon iedereen voor 2,50 euro per aanvraag aan de informatie komen.

Uitspraak Europees Hof van Justitie

In de vierde Europese anti-witwasrichtlijn is bepaald dat alle lidstaten van de Europese Unie ervoor moeten zorgen dat de informatie over de UBO’s van binnen hun land opgerichte vennootschappen en bepaalde andere juridische entiteiten in alle gevallen voor het grote publiek toegankelijk is.

Daarop hebben alle lidstaten de voorbije jaren de richtlijn geïmplementeerd door nationale wetgeving, zo ook Luxemburg. Een Luxemburgse vennootschap en haar uiteindelijk belanghebbende gingen gezamenlijk in beroep tegen een besluit van het Luxemburgse handelsregister, dat had geweigerd om de toegang van het grote publiek tot de informatie over de uiteindelijke belanghebbende te beperken. De Luxemburgse bestuursrechter besloot daarop het Hof een reeks prejudiciële vragen te stellen over de uitleg van bepalingen in de anti-witwasrichtlijn en over de geldigheid daarvan in het licht van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (hierna: het “Handvest”).

Het Europees Hof komt in zijn arrest tot het oordeel dat in het licht van het Handvest de bovengenoemde bepaling van de anti-witwasrichtlijn ongeldig is. Het Hof overweegt dat toegang van het grote publiek tot de UBO-informatie een ernstige inmenging vormt in de grondrechten op eerbiediging van het privéleven en bescherming van persoonsgegevens, die zijn neergelegd in de artikelen 7 en 8 van het Handvest. De bekendgemaakte informatie maakt het immers voor een potentieel onbeperkt aantal personen mogelijk inzicht te verkrijgen in de materiële en financiële situatie van de UBO. Het risico op misbruik wordt verder vergroot doordat deze informatie niet alleen vrijelijk kan worden geraadpleegd, maar ook kan worden opgeslagen en verspreid. Het Hof constateert dat dat de Uniewetgever een doelstelling van algemeen belang nastreeft door te proberen door middel van grotere transparantie het witwassen van geld en de financiering van terrorisme te voorkomen. Een dergelijke doelstelling kan een ernstige inmenging in de genoemde grondrechten rechtvaardigen.

Het Hof komt echter tot de conclusie dat de uit deze maatregel resulterende inmenging niet beperkt is tot wat strikt noodzakelijk is en daarbij ook niet evenredig is met het nagestreefde doel. Het Hof acht onvoldoende onderbouwd hoe de huidige regeling meer bijdraagt aan het nagestreefde doel dan de oude, minder invasieve regeling. Op grond van die regeling werd toegang tot de UBO-informatie aan de bevoegde autoriteiten, bepaalde entiteiten en elke persoon of organisatie die een legitiem belang kon aantonen. Dat de huidige regeling ruimte bood om in uitzonderlijke gevallen informatie af te schermen, zoals de Luxemburgse vennootschap en UBO initieel hadden verzocht, doet wat het Hof betreft aan het voorgaande niet af.

Gevolgen uitspraak voor uw vennootschap

Naar aanleiding van de uitspraak van het Hof heeft de minister van Financiën Sigrid Kaag aan de Kamer van Koophandel gevraagd voorlopig aan niemand meer informatie uit het UBO-register meer te verstrekken. De Kamer van Koophandel geeft per direct uitvoering aan het verzoek van de minister.

De minister treedt op korte termijn in overleg met de Europese Commissie om te bezien welke informatieverstrekkingen wel mogelijk zijn. De minister werkt aan een permanente regeling. Gegeven de uitspraak van het Hof ligt het in de lijn der verwachting dat wordt aangeknoopt bij de eerdere anti-witwasregelgeving, op grond waarvan alleen toegang werd verleend aan (i) de bevoegde autoriteiten, (ii) Wwft-instellingen en (iii) elke persoon of organisatie die een legitiem belang kan aantonen. Onder de bevoegde autoriteiten worden uiteenlopende overheidsinstanties geschaard. Bij Wwft-instellingen gaat het onder meer om banken, verzekeraars, notarissen en advocaten. Op grond van de Europese regelgeving zijn zij verplicht om vast te stellen wie de uiteindelijke belanghebbenden van hun cliënten zijn.

De uitspraak van het Hof is overigens niet van invloed op de plicht voor juridische entiteiten om hun UBO’s te registreren. Deze plicht blijft dan ook van kracht.

Door de uitspraak van het Hof zijn uiteindelijke belanghebbenden van uw vennootschap of andere meldplichtige entiteit ervan verzekerd dat niet langer iedereen informatie over hen kan opvragen bij de Kamer van Koophandel. Voorlopig is de privacy van uiteindelijke belanghebbenden zelfs volledig gewaarborgd. Zodra de minister binnenkort een permanente regeling vaststelt, zal meer duidelijk worden over wie wanneer wordt aangemerkt als gelegitimeerd belanghebbende op de UBO-informatie. Naar verwachting zal daarbij wel een grijs gebied blijven bestaan, dat aanleiding geeft tot juridische procedures. Zo kan bijvoorbeeld de vraag zich voordoen of het opvragen van UBO-informatie voor een perspublicatie een legitiem belang dient als de publicatie niet op criminele activiteiten ziet, mede in het licht van de grondrechten op eerbiediging van het privéleven en bescherming van persoonsgegevens.

Wij berichten u wanneer de minister de kaders van de permanente regeling vaststelt. Als u voor die tijd vragen heeft over de werking van het UBO-register voor u en uw vennootschap, neem dan gerust contact met ons op. Wij zijn u graag van dienst.

Heeft u vragen?

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.
UBO-register vanaf nu niet meer openbaar

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief