Het laatste aandeel van Sanderink: wat was dat nog waard?

Het is u vast niet ontgaan: op 3 november 2022 raakte Gerard Sanderink, enig aandeelhouder van (onder meer) het IT-bedrijf Centric, de controle over Centric kwijt. De Ondernemingskamer schorste Sanderink als bestuurder en oordeelde dat alle door Sanderink gehouden aandelen, met uitzondering van één aandeel, ten titel van beheer werden overdragen aan een beheerder (ECLI:NL:GHAMS:2022:3139). Vorige week voegde de Ondernemingskamer daar aan toe dat Sanderink ook zijn laatste aandeel kwijt raakt (ECLI:NL:GHAMS:2023:149). Een uniek vonnis, zo kopte het AD. Maar is dat wel zo? In deze blog worden de rechten van dat laatste aandeel juridisch uitgelicht.

Overdracht van aandelen

De bevoegdheid van de Ondernemingskamer om de aandelen tijdelijk aan een beheerder over te dragen gaat ver. Immers wordt iemand – in ieder geval tijdelijk – zijn eigendom ontnomen. Die maatregel is echter geoorloofd indien hiermee de gezonde verhoudingen binnen de vennootschap kunnen worden hersteld, zo blijkt uit eerdere uitspraken van de Ondernemingskamer. Het gaat bovendien in beginsel om een tijdelijke voorziening. Eindigt de procedure bij de Ondernemingskamer, dan gaan de aandelen weer over naar de aandeelhouder (tenzij de Ondernemingskamer definitieve voorzieningen ten aanzien van de aandelen treft).

Vermogensrechten

Wat wordt er dan precies overgedragen aan de beheerder? In 2019 oordeelde de Ondernemingskamer dat de overdracht van aandelen ten titel van beheer alleen tot gevolg heeft dat de aan de aandelen verbonden vennootschapsrechtelijke bevoegdheden tijdelijk worden overgedragen. Die vennootschapsrechtelijke bevoegdheden zijn bijvoorbeeld het vergaderrecht en het stemrecht in een algemene vergadering.

De overdracht leidt er dus niet toe dat vermogensrechtelijke aandeelhoudersrechten over gaan. Het recht op dividend, voorkeursrechten en rechten in het kader van de geschillenregeling en de uitkoopprocedure blijven bij de aandeelhouder.

Dit betekent dat de aandelen die worden overgedragen niet in het vermogen van de beheerder vallen. Stel dat de beheerder die de aandelen voor Sanderink houdt failliet gaat, dan vallen de aandelen niet in het faillissement. Willen de schuldeisers van de beheerder zich verhalen op vermogensobjecten van de beheerder, dan zullen ze zich niet op de aandelen van Sanderink kunnen verhalen.

Stemrecht

De beheerder oefent wel de stemrechten op de aandelen uit. Hoewel hierover discussie bestaat, wordt aangenomen dat de beheerder het stemrecht op de aandelen in de eerste plaats moet uitoefenen in het belang van de vennootschap. Pas op de tweede plaats komt het belang van degene wiens aandelen zijn overgedragen.

Vergaderrecht

De aandeelhouder die zijn aandelen verliest, verliest naast het stemrecht ook het vergaderrecht. Het vergaderrecht is de bevoegdheid om bij de algemene vergadering van de vennootschap aanwezig te zijn en daar het woord te voeren.

Over het algemeen vindt de Ondernemingskamer het totale verlies van het vergaderrecht wel erg ingrijpend. Daarom worden vaak alle aandelen, met uitzondering van één aandeel, overgedragen. Omdat de aandeelhouder nog één aandeel behoudt, blijft hij bevoegd de vergadering bij te wonen zodat hij op de hoogte kan blijven van het reilen en zeilen van de vennootschap. Daarnaast kan de aandeelhouder het woord voeren en vragen stellen aan het bestuur. Ook in het geval van Centric besloot de Ondernemingskamer eerst dat Sanderink zijn vergaderrecht mocht behouden. Vorige week kwam de Ondernemingskamer terug van die beslissing.

Sanderink raakt vergaderrecht toch kwijt

Besluitvorming vindt in beginsel plaats op de algemene vergadering, maar kan ook buiten de vergadering. De aandeelhouders worden in dat geval niet opgeroepen, termijnen zijn minder relevant en er vindt geen fysieke vergadering plaats. De enige voorwaarde voor besluitvorming buiten vergadering is dat alle ‘vergadergerechtigden’ met die wijze van besluitvorming (elektronisch) instemmen.

Bij Centric bleek al snel dat de besluitvorming niet buiten vergadering kon plaatsvinden. Doordat Sanderink één aandeel behield, bleef hij vergadergerechtigde en kon besluitvorming buiten de vergadering dus zonder zijn instemming niet plaatsvinden. Ondanks herhaaldelijke verzoeken van de beheerder van de aandelen, gaf Sanderink niet thuis. Besluiten konden weliswaar op de normale algemene vergaderingen worden genomen, maar volgens Centric werden werd de besluitvorming hierdoor onnodig vertraagd.

De Ondernemingskamer gaf Centric gelijk en draagt ook het laatste aandeel van Sanderink over aan de beheerder. De beheerder heeft ter zitting wel moeten toezeggen dat hij Sanderink op de hoogte zal houden van de besluitvorming in de algemene vergadering. Het bestuur zal (buiten vergadering) de vragen van Sanderink moeten beantwoorden.

Conclusie

De Ondernemingskamer laat het vergaderrecht vaak bij de aandeelhouder wiens aandelen worden overgedragen, maar ziet in deze situatie aanleiding om van die lijn af te wijken. Doordat Sanderink nu ook zijn laatste aandeel is kwijtgeraakt, heeft hij niet meer het recht de algemene vergadering van Centric bij te wonen. De belangen van de onderneming zullen met die beslissing gediend zijn.

Wieringa Advocaten heeft ruime ervaring met het voeren van procedures bij de Ondernemingskamer en rechtbanken. Als u vragen heeft over de overdracht van aandelen ten titel van beheer, neem dan gerust contact op.

Joël Bouman is niet meer werkzaam bij Wieringa Advocaten. Indien u een vraag heeft naar aanleiding van deze blog dan kunt u zich wenden tot onderstaande contactpersoon van het praktijkgebied handel- en ondernemingsrecht.

Vragen?