Bouwstop

Indien de uitvoering van bouwwerkzaamheden een overtreding oplevert, kan door het college van burgemeester en wethouders een bouwstop worden opgelegd. Doorgaans behelst de overtreding het bouwen zonder of in afwijking van een omgevingsvergunning. Een bouwstop houdt doorgaans in het bevel om met onmiddellijke ingang alle (ver)bouwwerkzaamheden te staken en gestaakt te houden.

Vergunningvrije werkzaamheden

Voor zover hiermee ook bouwwerkzaamheden worden getroffen waarvan de uitvoering geen overtreding opleveren, kan discussie ontstaan. De bouwer kan aanvoeren dat het hem vrijstaat de werkzaamheden die niet omgevingvergunningplichtig zijn uit te voeren en deze daarom ten onrechte mede worden getroffen door de bouwstop.

In een recente uitspraak (ECLI:NL:RBNNE:2023:1535) is door de Voorzieningenrechter van de rechtbank Noord Nederland overwogen dat bij het opleggen van een bouwstop niet zonder meer onderscheid gemaakt behoeft te worden tussen werkzaamheden waar een omgevingsvergunning voor is vereist en daarvan losstaande, ondergeschikte werkzaamheden. Dit leidde tot de conclusie dat de vraag of bepaalde door de bouwstop getroffen werkzaamheden, al dan niet vergunningplichtig waren, daarom onbeantwoord konden blijven. Voor het mogen opleggen van de bouwstop is dat onderscheid volgens de betrokken rechter niet van belang.

Deze uitspraak overtuigt niet. Een bouwstop is een vorm van handhaving en zonder overtreding is er geen bevoegdheid tot handhaving. Niet duidelijk is dan waarin de rechtvaardiging kan worden gevonden de werking van een bouwstop zich te laten uitstrekken tot werkzaamheden die geen overtreding opleveren.

Opleggen bouwstop versus verbeuren dwangsommen

In de uitspraak verwijst de Voorzieningenrechter naar een uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (ECLI:NL:RVS:2018:2005). Daarin is overwogen dat niet zonder meer een onderscheid kan worden gemaakt tussen omgevingsvergunningplichtige werkzaamheden en daarvan losstaande, ondergeschikte werkzaamheden. Het geheel van werkzaamheden was volgens de Afdeling in strijd met de verleende vergunning. Dat bepaalde werkzaamheden die daaraan bijdragen (zoals de aanleg van elektra) op zichzelf wellicht van ondergeschikt belang kunnen worden geacht, betekende volgens de Afdeling niet dat deze niet onderdeel van de opgelegde bouwstop moesten worden geacht.

Drie belangrijke kanttekeningen bij deze overweging. Een dubbele ontkenning duidt op gegoochel met bewijslast. Als niet voldoende is dat de werkzaamheden niet vergunningplichtig en bovendien van ondergeschikt belang waren, wat had de betrokken burger dan nog meer moeten aanvoeren voor de stelling dat een activiteit niet onder een bouwstop valt?

De tweede, wellicht belangrijker kanttekening is dat deze overweging betrekking heeft op dwangsommen die verbeurd waren verklaard, omdat de bouwstop niet was nageleefd. In dat kader is aangevoerd dat de werkzaamheden, die ondanks het voorliggen van de bouwstop waren uitgevoerd, niet vergunningplichtig waren en daarom dus niet onder de bouwstop vielen. De Afdeling concludeert dan anders op grond van een terughoudende beoordeling van de bouwstop. Hiermee is dus niet gegeven dat de Afdeling op dezelfde wijze zou oordelen over het opleggen van een bouwstop die mede betrekking heeft op vergunningvrije werkzaamheden.

Ten slotte bestaat er ook rechtspraak van de Afdeling (ECLI:NL:RVS:2017:1487) waarin is geconcludeerd dat geen dwangsommen zijn verbeurd voor de uitvoering van werkzaamheden die niet vergunningplichtig zijn tijdens een bouwstop.

De Voorzieningenrechter lijkt het voorgaande niet te onderkennen, door genoemde overweging van de Afdeling bestuursrechtspraak ten grondslag te leggen aan het oordeel over het opleggen van een bouwstop.

Bouwstop voor vergunningvrije werkzaamheden?

Het ongewenste resultaat daarvan is dat een bouwstop waarvan de rechter niet heeft vastgesteld dat deze betrekking heeft op vergunningplichtige werkzaamheden de voorlopige rechterlijke toets heeft doorstaan. De bouwstop kan daarom mede betrekking hebben gehad op vergunningvrije werkzaamheden, waarvan de uitvoering geen overtreding oplevert.

Vragen?