Het volgrecht: een bijzonder recht voor beeldend kunstenaars

Beeldend kunstenaars hebben een bijzonder recht dat hen helpt profiteren van de waarde van hun werk: het volgrecht. Dit recht zorgt ervoor dat kunstenaars bij elke doorverkoop van hun kunstwerk door een handelaar recht hebben op een vergoeding, zolang het auteursrecht van kracht is.

Dit volgrecht bestaat omdat beeldend kunstenaars, in tegenstelling tot bijvoorbeeld schrijvers of industrieel ontwerpers, meestal alleen originelen verkopen. Schrijvers kunnen meerdere exemplaren van hun werk verkopen, maar een schilder verkoopt slechts één origineel kunstwerk. Hierdoor kan een kunstenaar niet direct profiteren van de toegenomen populariteit van zijn werk.

Daarnaast krijgen veel kunstenaars pas na verloop van tijd de erkenning die ze verdienen. In het begin van hun carrière verkopen ze hun werken vaak voor relatief lage prijzen. Als hun werk later in waarde stijgt, profiteren alleen handelaren en verzamelaars hiervan. Dit zou onrechtvaardig zijn, en daarvoor biedt het volgrecht een oplossing.

Hoe werkt het volgrecht?

De vergoeding onder het volgrecht is alleen verschuldigd bij doorverkoop van het kunstwerk, niet bij de eerste verkoop door de kunstenaar zelf. Het recht geldt uitsluitend voor originele werken die door de kunstenaar zelf zijn gemaakt of als origineel worden beschouwd. Ook werken die in een beperkte oplage zijn vervaardigd, zoals genummerde afdrukken of afgietsels, vallen hieronder.

Het volgrecht is van toepassing op kunstenaars uit de Europese Economische Ruimte (EER) of landen die vergelijkbare rechten bieden aan EER-kunstenaars. Bovendien moeten de verkopen door professionele kunstverkopers, zoals kunsthandels en veilinghuizen, plaatsvinden. Voor verkoopprijzen van € 3.000 of minder is overigens geen vergoeding verschuldigd. Daarop is wel kritiek geuit, omdat veel verkopen door deze drempel buiten deze regeling vallen en veel kunstenaars hierdoor geen vergoeding ontvangen.

Vergoedingen

De hoogte van de vergoeding varieert met de verkoopprijs:

4% over de eerste € 50.000
3% over het deel tussen € 50.000 en € 200.000
1% over het deel tussen € 200.000 en € 350.000
0,5% over het deel tussen € 350.000 en € 500.000
0,25% over het deel boven € 500.000

De maximale vergoeding is € 12.500, en die wordt pas bereikt bij een verkoopprijs van € 2 miljoen. Voor de meeste kunstenaars zal de vergoeding doorgaans niet meer dan een paar duizend euro bedragen. De kunsthandelaar is verantwoordelijk voor de betaling van deze vergoeding, en kunstenaars kunnen de inning laten verzorgen door organisaties zoals Pictoright.

Overdraagbaarheid van het volgrecht

Het volgrecht is niet afzonderlijk overdraagbaar en blijft verbonden aan de maker. Bij overdracht van het auteursrecht blijft het volgrecht bij de oorspronkelijke kunstenaar. Na het overlijden van de kunstenaar gaat het volgrecht over op de erfgenamen, tenzij anders bepaald in een testament. De kunstenaar kan geen afstand doen van het volgrecht, maar kan wel afzien van de inning van vergoedingen.

Deze blog is gebaseerd op een paragraaf uit mijn artikel “De bijzondere band tussen kunstenaar en kunstwerk”, dat in de zomer van 2023 werd gepubliceerd in het Maandblad voor Vermogensrecht. Het volledige artikel is hieronder te lezen.

De_bijzondere_band_tussen_kunstenaar_en_kunstwerk Downloaden

Vragen?