Michelle Sangers, 28 juni 2024

Van vriend naar vijand: wat je moet weten over de Wet aanpassing geschillenregeling en verduidelijking ontvankelijkheidseisen enquêteprocedure

Stel je voor: je begint vol enthousiasme en vertrouwen een onderneming met een paar goede vrienden of zakenpartners. Jullie delen dezelfde dromen en doelen. Maar wat gebeurt er als jullie het ineens niet meer met elkaar eens zijn?

Beëindigen van aandeelhoudersgeschillen

Als het niet lukt om er samen uit te komen, dan kan het beëindigen van het aandeelhoudersgeschil een enorme uitdaging zijn. De huidige wetgeving maakt het mogelijk om onder omstandigheden een andere aandeelhouder uit te stoten of zelf uit te treden (de “geschillenregeling”), maar de gerechtelijke procedures daarvoor worden momenteel niet als toegankelijk en praktisch ervaren. Zij kosten veel tijd en geld. Vooralsnog wordt vaker gebruikgemaakt van de mogelijkheid om een onderzoek te laten instellen naar de gang van zaken bij en het beleid van een rechtspersoon (de “enquêteprocedure”), omdat die doorgaans als wat toegankelijker en effectiever wordt ervaren. Ook deze procedure brengt echter kosten met zich mee en kost tijd.

De Wet aanpassing geschillenregeling en verduidelijking ontvankelijkheidseisen enquêteprocedure

Het Wetsvoorstel “Wet aanpassing geschillenregeling en verduidelijking ontvankelijkheidseisen enquêteprocedure” (ook wel “Wagevoe” genoemd) is ontworpen om geschillen binnen rechtspersonen sneller en efficiënter op te lossen:

• Zo wordt de Ondernemingskamer dé instantie om zowél de geschillenregeling als de enquêteprocedure te voeren. Het concentreren van procedures bij de Ondernemingskamer zorgt naar verwachting voor besparing van tijd en geld.
• Waar eerst een uitstotings-/uittredingsprocedure moest worden ingeleid met een dagvaarding en een enquêteprocedure met een verzoekschrift, worden nu alle voornoemde procedures ingeleid met een verzoekschrift. Dit maakt het mogelijk om de geschillenregeling met de enquêteprocedure te combineren. Dit scheelt naar verwachting tijd en geld.
• Ook wordt het (vermoedelijk) makkelijker om een aandeelhouder uit te stoten: de rechter keek voorheen enkel naar de gedragingen van de “dwarsliggende” aandeelhouder als zodanig, maar met de invoering van de nieuwe wet wordt ook gekeken naar andere gedragingen, bijvoorbeeld die van hem als bestuurder. Dit kan de uitstotingsregeling aantrekkelijker maken voor de oplossing van geschillen tussen bijvoorbeeld twee aandeelhouders tevens bestuurders, waarbij niet alleen een impasse in de algemene vergadering bestaat, maar ook in het bestuur.
• Naast aandeelhouders krijgen nu ook certificaathouders de mogelijkheid om een uittredingsprocedure te starten. Met name voor certificaathouders van wie de positie vergelijkbaar is met die van een aandeelhouder lijkt dit een gunstig instrument.
• Ook worden de toegangseisen voor de enquêteprocedure ten aanzien van kapitaalverschaffers van beursvennootschappen met een geplaatst aandelenkapitaal van maximaal € 22,5 miljoen verduidelijkt: een kapitaalverschaffer heeft in beginsel toegang tot de enquêteprocedure als hij 1% of meer van het geplaatste kapitaal vertegenwoordigt of ten minste een waarde van twintig miljoen euro vertegenwoordigt.

Voorkom escalatie

Hoewel de verwachting bestaat dat door de komst van de nieuwe wet de geschillenregeling en de enquêteprocedure aantrekkelijker worden, verdient het de voorkeur om zélf de touwtjes in handen te houden. Het voeren van een gerechtelijke procedure kost immers tijd en geld. Door het opstellen van een eigen regeling kun je voorkomen dat je bij de rechter terechtkomt. Er ligt dan immers al een draaiboek klaar voor als aandeelhouders met elkaar in conflict raken. Maar ook als je tóch bij de rechter terechtkomt, heeft een eigen regeling nut. De door jou gewenste en op maat gemaakte regeling gaat namelijk doorgaans vóór op de wettelijke geschillenregeling, tenzij een aandelenoverdracht op basis van die eigen regeling niet mogelijk of uiterst bezwaarlijk is. Het is dus zeker de moeite waard om er een te maken.

Mogelijkheden

Neem bijvoorbeeld een eigen regeling op in de statuten en/of maak een aandeelhoudersovereenkomst waarin je vermeldt wat er gebeurt als er sprake is van een deadlock-situatie. Je kunt bijvoorbeeld vastleggen dat ieder van de twee aandeelhouders in een deadlock-situatie het recht heeft om een biedingsprocedure te starten waarbij de ene aandeelhouder (X) zijn aandelen moet aanbieden aan de andere aandeelhouder (Y), waarbij de aandeelhouder Y de keuze heeft om de aandelen over te nemen of om zijn eigen aandelen voor die prijs over te dragen aan aandeelhouder X (“Russisch roulette clausule”) of dat beide aandeelhouders een gesloten bod op elkaars aandelen uitbrengen waarbij de hoogste bieder verplicht is om de aandelen van de andere aandeelhouder over te nemen (zoals bijvoorbeeld in de “Texaanse shoot-out clausule” of de “Mexicaanse shoot-out clausule”).

Er zijn talloze mogelijkheden om je eigen regeling te maken. Wieringa Advocaten adviseert je graag daarbij en kan voor jou een op maat gemaakte regeling opstellen. Neem gerust contact met ons op.

Ben je al verwikkeld in een (aandeelhouders-)geschil? Neem ook dan gerust contact met ons op. Wij adviseren je graag en zo nodig staan we je bij in de rechtszaal.

Vragen?