Victor Bouman, 20 december 2013

Toegang bieden tot databank van een ander levert inbreuk op

Wie op internet op zoek gaat naar een nieuwe auto stuit op een groot aantal verschillende websites die elk weer net andere auto's aanbieden. Het bedrijf Innoweb vond daar jaren geleden een oplossing voor: de zogenaamde “dedicated metazoekmachine” gaspedaal.nl. Deze website doorzoekt in een keer alle grote autowebsites, en geeft de resultaten in haar eigen opmaak weer. De gebruiker kan daarna klikken op de auto die hij nader wil bekijken en komt dan bij de website waar de auto wordt aangeboden. Gaspedaal zoekt onder meer in de databank van autotrack.nl, een grote advertentiesite voor nieuwe en tweedehands auto's. Autotrack's eigenaar Wegener is al enige jaren niet zo gecharmeerd van het profijt dat Innoweb heeft van haar inspanningen om autoadvertenties te verzamelen en procedeert dan ook al jaren tegen de zoekmachine.

Dit leverde al in 2007 een interessant vonnis op van de voorzieningenrechter van de Rechtbank Utrecht, waar wij destijds ook over schreven. Deze oordeelde dat Wegener weliswaar een databankrecht heeft op de verzameling autoadvertenties, maar dat Gaspedaal daarop geen inbreuk maakte, omdat zij niet de gehele databank of een substantieel deel daarvan opvroeg. Van de laatste vorm van inbreuk, het herhaald of systematisch opvragen of hergebruiken van niet-substantiële gedeelten van de databank was wel sprake (Gaspedaal vraagt zo'n 100.000 keer per dag gegevens op van Autotrack), maar dat is alleen niet toegestaan wanneer de normale exploitatie van Autotrack daardoor gehinderd zou worden of het ongerechtvaardigd schade zou toebrengen aan Wegener. De rechtbank oordeelde dat dat niet aan de orde was: mogelijk zou Autotrack zelfs meer bezoekers krijgen dankzij de doorverwijzingen vanaf Gaspedaal.

Zoals in 2007 door mijn kantoorgenoot Lex Bruinhof al werd voorspeld, was hiermee het laatste woord nog niet gesproken. Er volgde een bodemprocedure, waarin Wegener wél in het gelijk werd gesteld: kort gezegd omdat Gaspedaal met elke zoekopdracht een zeer klein deel van de databank van Autotrack hergebruikte (door deze aan het publiek ter beschikking te stellen) en door de grote aantallen zoekopdrachten zo uiteindelijk een substantieel deel van de databank hergebruikte. Met andere woorden: het cumulatieve effect van vele zoekopdrachten, die op zichzelf slechts tot (toegestaan) hergebruik van weinig gegevens (een klein aantal auto's) leiden, leidt uiteindelijk tot hergebruik van een substantieel deel.

Innoweb ging tegen dit vonnis in beroep bij het Hof Den Haag. Kennelijk wilde het Hof zijn handen er niet aan branden: het stelde negen vragen over de precieze betekenis van enkele artikelen van de Databankenrichtlijn (de Europese wet waar “onze” Databankenwet op gebaseerd is) aan het Europese Hof. Het Hof heeft inmiddels geantwoord op deze vragen, waardoor er ruim zes jaar na het eerste kort geding een definitief einde van deze zaak in zicht lijkt.

Het Europese Hof is het in grote lijnen eens met de rechtbank: Innoweb maakt met de zoekmachine Gaspedaal inbreuk op het databankrecht van Wegener, omdat zij een substantieel deel van de inhoud van de databank hergebruikt. De redenatie is echter een andere en komt voort uit een vrij letterlijke interpretatie van de richtlijn en de wet. Die zeggen beide dat hergebruik het “aan het publiek ter beschikking stellen van de inhoud van een databank” is. Omdat via de website van Gaspedaal de gehele databank van Autotrack te doorzoeken is, op dezelfde manier als bij Autotrack zelf, stelt Gaspedaal de hele inhoud ter beschikking en is er dus sprake van hergebruik. Het maakt daarbij niet uit dat telkens maar een heel klein deel van de databank wordt opgevraagd; het feit dat de mogelijkheid om de hele databank te raadplegen door de zoekmachine wordt geboden, is genoeg om inbreuk aan te nemen.

Deze uitspraak heeft vermoedelijk grote gevolgen voor zoekmachines en andere websites die toegang bieden tot de databank van een ander. Als die op een vergelijkbare manier als Gaspedaal werken, dus in feite als alternatief fungeren voor het eigenlijk toegangsportaal van de databank, zullen zij al snel inbreuk maken. Wederom kunnen wij dus met een gerust hart zeggen: hier is het laatste woord nog niet over gesproken…

Vragen?